Кризата предизвикана од КОВИД-19, во светот, но и во земјите од регионот, најмногу го погоди туристичкиот сектор, како и другите сектори поврзани со туризам, угостителство, занаетчиство и транспорт, но и инвестиции во градежништво и бројни други проекти, и во јавниот и во приватниот сектор.
Секторот за туризам и угостителство продолжува да биде најпогоден сектор, каде што некои од неговите активности беа и продолжуваат да бидат целосно затворени. Ограничувањата на слободното движење, како резултат на пандемијата, влијаеа и на падот на бројот на туристи во земјата.
Според официјалните податоци на релевантни институции, има значителен пад на странските и домашните посетители и туристи во 2020 година, пропорционално со претходната година. Падот во 2020 година е длабок, бидејќи во таа година имаше странски туристи со стапка од 60 проценти помалку отколку во 2019 година, што укажува на тешката состојба во која се наоѓа овој сектор во моментов. Јануари 2021 година, во споредба со претходната година, бележи пад од 49,2 проценти, тренд што сведочи за ризикот од опстанок што го носи овој сектор.
Бејтула Морина, сопственикот на хотелот „Голд“,за ЦИВИЛ Медиа изјави дека како субјект, тие биле во економски тешкотии од минатата година поради пандемијата со Ковид-19. Тој објасни дека скратил 30 вработени, сега има 13 вработени затоа што не може да ги покрие нивните исплати.
„Недостатокот на туристи внатре и надвор од земјата донесе ниски приходи и не можеме да покриеме струја, вода, централно греење и исплати на вработените“, рече Бејтула Морина.
Тој рече дека од пакетите за помош, издадени од Владата на Северна Македонија, добил само две исплати за да му помогне на својот бизнис. Во врска со посетителите на хотелот „Голд“, Морина рече дека во моментов за два дена може да има двајца посетители, кои доаѓаат на работа во Македонија. Запрашан за платите на вработените, тој објасни дека нема намалување на нивните плати, но има намалување на бројот на вработени, како резултат на ситуацијата Ковид-19. Тој исто така додаде дека земањето деловен заем од банките се смета за чекор со висок ризик, бидејќи е невозможно да се дозволи заемот. Морина бара помош од државата, како и секој друг бизнис со потешкотии да ги покрие трошоците на вработените, бидејќи затворањето на бизнисот не е решение.
Бидејќи Северна Македонија е мала економија и активностите честопати се меѓусебно зависни, активностите за врски што обезбедуваат услуги и снабдување на овие субјекти страдаа и од ова затворање, така што кризата во овој сегмент е посложена отколку што изгледа на прв поглед.
„Нашите проценки како Стопанска комора се дека Владата треба да помогне со неповратни ликвидни средства на активностите на овој сектор кои и понатаму страдаат од кризата. Кредитите со ниски каматни стапки се дополнителна опција, но за овој сектор тие се проблематични за фактот дека имаме голема несигурност во врска со надминувањето на пандемијата Ковид-19, иста како и Република Косово, кои имаат стагнација во процесот на имунизација. Овој процес ќе влијае и ќе го одреди моментот на отворање на овие сектори
-Сè додека овие компании не ја извршуваат својата активност, тие не можат да ги плаќаат своите долгови кон никого, особено кон банките“, рече Дрилон Исени, извршен директор на Стопанската комора на северо-западна Македонија.
Дали државата треба да реагира во однос на овие бизниси
Исени понатаму објасни дека Секторот за туризам е важен за нашата земја, бидејќи има голем број вработени, и е важен за многу други активности за врска и има учество во БДП (Бруто домашен производ) со околу 2,3 проценти.
-Затоа, државата треба да најде други модули, како што се субвенции и грантови, со цел да го поддржи туристичкиот сектор, но и да го забрза процесот на имунизација преку вакцинација, бидејќи ова е единствениот излез од кризата, не само за хотел и туризам, но воопшто за целата економија “, нагласи Исени.
Меги Аслани Муча