Г -ѓа Марион Краске е истакнат политички аналитичар и медиумски експерт, со повеќе од 20 години искуство во медиумската сцена. Таа беше новинарка на Германската прес-агенција, (ДПА), Првата германска телевизија АРД („Тагесшау“), „Дер Шпигел“ во странската канцеларија и како директор на канцеларијата на Шпигел во Виена, која го покрива Западен Балкан. Нејзиното истражување се фокусира на помирувањето, десниот екстремизам и процесите за градење држава и нација.
На Регионалната конференција организирана од ЦИВИЛ и Балканскиот форум за нападите против демократијата што се одржа во Скопје на 28 јули 2021 година, зборувајќи за тоа како дезинформациите го нарушуваат јавниот дискурс и поттикнуваат радикално навредлива реторика и говор на омраза, г -ѓа Краске истакна дека лажните вести стануваат глобален предизвик, и затоа ни требаат глобални агенди, мрежи.
„Би сакала да се фокусирам на глобално ниво, но исто така и на новинарската перспектива. Имаме три главни столба на демократијата, законодавците, извршната власт и судството, а во идеална демократија имаме четврти столб, а тоа се медиумите.
Денес, секој може да ја внесе својата содржина – т.н. вести на Интернет. Имаме биполарност, професионално новинарство засновано на факти, но од друга страна, имаме проток на дезинформации и лажни вести. И овој тренд станува се повеќе и повеќе глобален. Луѓето веќе не веруваат во тоа што го обезбедуваат професионалните медиуми, тие ги добиваат своите информации од сомнителни извори, како што се Фејсбук и Инстаграм.“, појасни Краске.
Кога ја започнав мојата новинарска кариера пред неколку децении, во Германија имавме ден на Дер Шпигел. Тоа беше во понеделник, јавноста го чекаше понеделник да се објави и да ги прочита најважните факти во текот на неделата,тоа го испорача Дер Шпигел. Со доаѓањето на Интернетот, ова се промени многу. Всушност, видовме дека дигитализацијата дава многу шанси за медиумскиот сектор, но исто така мора да констатираме дека оттогаш се соочуваме со недостатоци, секторот за вести и медиумскиот сектор фундаментално се променија…вели Краске.
„Би сакала да се фокусирам на три примери, бидејќи тие покажуваат како дезинформациите ги доведуваат во опасност демократиите.
Прво, темата за мигрантите. Ова го видовме во Германија во 2015/16 година кога имаше голем прилив на миграција. Десничарската пропагандна машинерија започна со дискредитација на мигрантите и владата. И покрај тоа што имавме нормализација на ситуацијата, десничарската пропаганда беше внесена на Интернет, а наративот беше дека има многу мигранти што ги доведува во опасност Германија, христијанството… Фактот дека на Германија и требаа работници не беше споменат, сепак. Како последица на тоа, гледаме дека јавниот дискурс е силно радикализиран“, посочува Краске.
Краске вели дека изборите во САД се еден од примерите за тоа како функционираат лажните вести на глобално ниво.
„Вториот пример се изборите во САД во 2020 година, администрацијата на Трамп започна цунами од лажни вести во текот на 4 години од времето на г -дин Трамп во Белата куќа, но ова кулминираше со наративот за украдени избори по одржувањето на изборите. Напротив, имаше студија дека ова е еден од најбезбедните избори во историјата на Америка. Републиканската партија ги поддржуваше овие лажни вести и како последица видовме бура што се случи на 6 јануари кога екстремистите од десницата, но и обичните луѓе упаднаа во ридот Капитол. Ова беше јасен напад врз државните институции засновано врз погрешни наративи и повторно покажува како функционалната демократија е ставена под опасност само со употреба на погрешен наратив.
Така што, сајбер-криминалот е само еден аспект, ние исто така треба да се фокусираме и да размислиме за пропагандните машини што доаѓаат од луѓето на власт, особено во југоисточна Европа.“, вели таа.
„Пандемијата со Ковид-19, е уште еден пример за ширење дезинформации. Имавме тренд на поткопување на државните институции и здравствените експерти. Ова го видовме во Германија, Америка, Бразил, како светски тренд, но особено во земјите од Западен Балкан. На крајот, видовме две големи последици, негирање на пандемијата и негирање на опасностите од самиот вирус. Бевме соочени со теорија на заговор од каков било вид. Овие напади се прилично организирани. Некои од овие лажни вести доаѓаа и од Русија. Исто така, видовме ефект на дестабилизација.
Како заклучок, навистина мора да констатираме дека лажните вести стануваат се повеќе глобален предизвик. Затоа ни требаат глобални агенди, глобални мрежи, мора да ставиме знак прашалник пред моќниците. “, заклучува Краске.
„Мора јасно да кажеме дека ова е исто така проблем во ЕУ. Треба да се фокусираме и на медиумската писменост, образованието. Треба да создадеме мрежа во Југоисточна Европа, и ќе продолжиме со ова. Треба да создадеме мрежа на слободни медиуми. Се надеваме, ќе ни се придружите во воспоставувањето на оваа мрежа. Ова ќе помогне да се направи проблемот видлив, а потоа да се работи на контра мерки.“, порача Марион Краске, на конференцијата „Напади врз демократијата и човековите права: Граѓанските организации во поддршка на општествата од Западен Балкан кои се соочуваат со дезинформации, говор на омраза и хибридни напади“ во организација на ЦИВИЛ во соработка со Балкан форум и членките на Платформата за граѓанско општество за демократија и човекови права (ПГО), што се одржа денеска, 28 јули, 2021.
Д. Тахири
Камера: Атанас Петровски
Монтажа: Ариан Мехмети
Фотографија: Огнен Бошњаковски
