• Latest

Невидливо страдање: Заборавените жртви од тортура во Северна Македонија

June 27, 2024
Фото: Скриншот од видео на X

Шегата на Еди Рама со Макрон и Алиев стана вирална – реакција од Белата куќа

October 3, 2025
Фото илустрација, генерирано со Ви

Во Норвешка уапсени тројца Германци по инцидентот со дрон

October 3, 2025
Фото: Скриншот од видео на The Guardian

ОН: Безбедните зони на југот од Појасот Газа се фарса и места на смртта

October 3, 2025
Фото: Влада

Мицкоски – Мацут: Унапредување на билатералните односи и економската соработка, гасно и коридорско поврзување

October 3, 2025
Фото илустрација: Генерирано со ВИ

Во Чешка попладнево започнаа парламентарните избори, учестуваат 26 партии и коалиции и 4.462 кандидати

October 3, 2025

Трамп со ултиматум до Хамас: Имате рок до недела во 18 часот или пеколот ќе се урне врз вас

October 3, 2025

УНИЦЕФ: Локалните лидери мора да ја стават иднината на децата на прво место

October 3, 2025
Фото: Генералштаб на вооружените сили на Украина

За употребата на токсични хемиски супстанци од страна на Русија против вооружени сили на Украина

October 3, 2025
Фото: Скриншот од видео на Х

(ВИДЕО) Ричард Гир за Доналд Трамп: Имаме претседател кој не е само луд, туку е и темно присуство, за 6 месеци речиси ја уништи нашата земја

October 3, 2025
Пожар избувна во рафинеријата за нафта Орскнефтеоргсинтез во руската област Оренбург на 3 октомври 2025 година. Фото: SBU

Украински дронови ја погодија една од најголемите руски рафинерии во јужен Урал, потврдува извор од СБУ

October 3, 2025
CivilMedia
  • ДОМА
  • ВЕСТИ
  • ПОЛИТИКА
  • ИЗБОРИ
  • ОПШТЕСТВО
  • СЛОБОДНА ЗОНА
  • АНАЛИЗИ
  • РЕГИОН
  • СВЕТ
  • ВОЈНА ВО УКРАИНА
No Result
View All Result
  • ДОМА
  • ВЕСТИ
  • ПОЛИТИКА
  • ИЗБОРИ
  • ОПШТЕСТВО
  • СЛОБОДНА ЗОНА
  • АНАЛИЗИ
  • РЕГИОН
  • СВЕТ
  • ВОЈНА ВО УКРАИНА
No Result
View All Result
CivilMedia
No Result
View All Result
Home ЧОВЕКОВИ ПРАВА

Невидливо страдање: Заборавените жртви од тортура во Северна Македонија

Срамота!

June 27, 2024 09:57
in АНАЛИЗИ, ЕДИТОРИЈАЛ, ПОЛИТИКА, ПРАВДА, СЛОБОДНА ЗОНА, ТОП 5, ЧОВЕКОВИ ПРАВА
Share on FacebookShare on Twitter

ЏАБИР ДЕРАЛА

На Меѓународниот ден за Поддршка на жртвите од тортура, Северна Македонија молчеше. Речиси целосно. Со исклучок на ЦИВИЛ и медиумската платформа при организацијата, изгледа дека никој друг не најде време барем да ја спомне оваа тема. Само неколку редакции презедоа дел од содржините објавени од Цивил, и толку. Барем пребарувачот на Гугл, Тајм.мк и инбоксот на Редакцијата велат така. Ниту една институција, ниту една политичка партија, ниту една невладина организација… никој!

Едноставно, тортурата е непознат поим за „нашата земја“, така што овој датум, како и многу други, помина незабележано во агендите на општествените, академските, политичките и државните фактори.

Молкот за тортурата: Занемарена реалност на Северна Македонија

Но дали молкот соодветствува со реалноста? Ни оддалеку! Тортурата не ѝ е непозната на Северна Македонија. За така мала земја, бројот на случаи на тортура ни оддалеку не е занемарлив. Особено ако се има предвид начелото дека и еден случај е премногу, а тоа во случајот со „нашата земја“ е далеку од бенигна и спорадична појава. Низ 33-годишната историја на независност на земјата, се бележат голем број индиции за тоа дека тортурата е вообичаена пракса. Од друга страна, голем дел од случаите никогаш не станаа дел од било каква институционална процедура или извештај во медиумите или граѓанските организации.

Ноторен е фактот дека жртвите на тортура во полициските станици и затворските установи, како и во други околности, најчесто и не пријавуваат сурово, нечовечно и понижувачко однесување кон нив. Како низ светот, така и кај нас – најголем дел од нив молчат. Молчат и нивните семејства, од страв или поради стигмата што ги следи жртвите од тортура, особено затоа што тортурата не подразбира само физичко малтретирање, туку и сексуално и ментално насилство и понижување. Непознато е и тоа колку од нив воопшто и знаат дека имаат право да пријават. А оние чија функција е да ги заштитат луѓето од тортура или барем да работат на нотирање на случаите и јакнење на јавната свест за оваа појава – не можат да се пофалат со многу резултати.

Скриена криза: Краток историјат

Случаи на тортура има многу, а може да се издвојат и неколку пикови. Во 90-те години на минатиот век, случаи на тортура во полициските станици и притворските одделенија во затворите бележиме во 1992 година по судирот на полицијата со демонстрантите кај Битпазар. Потоа, случаи на тортура има и во 1995 година пред и по демонстрациите поврзани со тогаш нелегалниот Универзитет на Тетово. За време и по демонстрациите во Гостивар и Тетово за употреба на албанското знаме, се знае за најмалку 200 случаи на тортура и сурово и понижувачко постапување со приведените лица во полициските станици.

Во 2001 година, пет мавровски градежни работници беа подложени на тортура од УЧК. Тој случај беше затворен со познатата одлука во парламентот за „автентично толкување на Охридскиот договор“ во 2011 година. За време на воената 2001 година, се бележат и стотици случаи на тортура и сурово, нечовечно и понижувачко постапување со приведените во полициските станици или во други објекти. Жртви на тортура не беа само осомничени мажи, туку меѓу нив имаше и жени и деца. Оттогаш датираат и случаите на исчезнати Македонци и Албанци, кои никогаш не беа решени.

И по 2001 година, тортурата не заминува од земјата. Дури и Кривичниот законик беше далеку од тоа да ја дефинира тортурата онака како што се дефинира во меѓународното право. Соодветно на тоа, и санкционирањето на тортурата изостанува.

Познати се, иако не се процесираат, а не добија ни посебно голема видливост во јавноста, случаите на тортура во кои жртви се Ромите. Исто така, далеку од доволно се познати и случаите на тортура и нечовечно и понижувачко постапување со мигранти од Сирија и други земји погодени со војна или екстремна сиромаштија и диктаторски режими.

Позитивни чекори: Законски измени, обуки, подобрување на условите

Има и позитивни чекори. Недостатоците во законската регулатива се коригираат со измените во КЗ во 2023 година, според кои тортурата, односно сите облици на насилство се криминализираат, а се подобрува и дефиницијата за кривичното дело силување.

Извештаите на меѓународните институции во своите извештаи ги бележат дека Дирекцијата за санкции спроведува поголем број проекти, меѓу кои и обуки за судии и обвинители, и значително ги подобрува условите во пенитенцијарните установи. Според извештаите, МВР ги подобрува условите во полициските станици и работи на превенција од тортура во полициските станици. Подобрувањата во оваа сфера се бележат во периодот на владеењето на коалицијата СДСМ-ДУИ, 2017-2024.

Пи-ар потсетници не се доволни: Тортурата вирее кога владее молкот

Иако се ретки оние што имаат можност, па и храброст да ја истераат правдата докрај, сепак, неколку случаи пријавени во Европскиот суд за човекови права завршуваат со пресуди, така што Северна Македонија доби обврска да исплати отштета на жртвите од тортура. Далеку од доволно. Вака невидлива во јавниот и политичкиот дискурс, оние што сметаат дека тортурата е прифатливо средство за постапување, немаат за што да се грижат.

Залудно е ако само уредниците и лицата задолжени за односи со јавноста во институциите, партиите или невладините, го стават 26 јуни во своите календари за наредната година да состават некоја порака или содржина. Тортурата е распространета низ целиот свет, а бројот на случаи постојано расте, особено по почетокот на целосната руска агресија против Украина. Но истовремено, расте бројот на институции и организации кои вложуваат огромни ресурси и напори за борба против тортурата и за поддршка на жртвите. Северна Македонија не е исклучок од негативните трендови, но затоа е многу успешна во нивното ставање под тепих.

Соочување со реалноста: Повик на акција

И покрај мрачната историја и бројните извештаи за тортура во Северна Македонија, неприфатливо е што ова прашање останува главно невидливо за јавноста и игнорирано од институциите, политичките чинители и граѓанското општество. Овој молк е дополнителен удар за жртвите и дамка на декларираната посветеност на државата кон човековите права и слободи. Единствено решение е колективно будење на сите споменати чинители. Тие мораат да ги отворат очите пред сериозноста на овие злоупотреби и да бидат решителни во носењето правда за жртвите.

Од суштинско значење е земјата не само да ги реформира своите закони туку и да обезбеди нивно ефективно спроведување. Тука работа имаат сите – политичките партии, парламентот, академската јавност, граѓанското општество и, неизоставно, медиумите. Меѓународните тела ќе продолжат да вршат притисок, но и да даваат поддршка за зајакнување на механизмите кои го штитат човечкото достоинство. Но ако изостанат искрени и ефективни чекори од домашните чинители, ние ќе останеме црна дамка на европската мапа. Само преку одржливо застапување и акција, Северна Македонија може да се придвижи кон иднината каде што тортурата е недвосмислено осудена и искоренета.

Перспективи: Не со молк, туку со силни заеднички напори и проекти

Сеприсутниот молк околу прашањето за тортурата во Северна Македонија е алармантен и укажува на широко распространето социјално и институционално слепило. Како што земјата (вели дека) оди напред кон ЕУ и демократскиот свет, повеќе од јасен императив е дека политичките лидери, граѓанското општество, академската и широката јавност и медиумите имаат обврска да ги препознаат и да ги признаат, а потоа и да работат на поддршка и правда за жртвите од тортура. Ова е исклучително важно прашање на човековите права и слободи.

Не со молк, туку со силни заеднички напори и проекти, а секако и со јакнење на јавната свест, можеме да се надеваме дека ќе ги заштитиме жртвите и ќе спречиме идни случаи на тортура.


Специјално за ЦИВИЛ МЕДИА.
Print Friendly, PDF & Email
Tags: жртвиправдатортура
Share33Tweet21Send

НАЈЧИТАНИ 5

  • Крвава кампања во Виница: Кандидат за советник брутално претепан за да се откаже од листата на ВМРО-ДПМНЕ

    143 shares
    Share 57 Tweet 36
  • Говор на омраза и сексизам кон кандидатка за советничка на ВМРО-ДПМНЕ, ЦИВИЛ со осуда

    142 shares
    Share 57 Tweet 36
  • (ВИДЕО) Еди Рама пред Макрон и Алиев му се потсмева на Трамп: Треба да ни честитате, тој го заврши конфликтот меѓу нас

    108 shares
    Share 43 Tweet 27
  • Сиљановска-Давкова: Не е точно дека се фотографирав со восочна фигура, фотографијата со Трамп и неговата сопруга е автентична

    97 shares
    Share 39 Tweet 24
  • ИЗБОРНА ХРОНИКА: Мицкоски од Вевчани за „црвените линии“ на Филипче, ВЛЕН со конвенција „Еден глас“ во Скопје, Герасимовски од СДСМ вети бесплатни часови за учениците во Центар

    96 shares
    Share 38 Tweet 24
CivilMedia

СЛОБОДНО.НЕЗАВИСНО.ОТВОРЕНО

  • ЗА НАС
  • ИМПРЕСУМ
  • КОНТАКТ
  • АВТОРСКИ ПРАВА
  • Политика на приватност
  • МАРКЕТИНГ

Следете нè

No Result
View All Result
  • ДОМА
  • ВЕСТИ
  • ПОЛИТИКА
  • СЛОБОДНА ЗОНА
  • АНАЛИЗИ
  • РЕГИОН
  • СВЕТ
  • ВОЈНА ВО УКРАИНА
  • ДЕЗИНФО
  • ФОРУМ
  • ГРАЃАНСКА АКЦИЈА
  • МАРКЕТИНГ
  • ИМПРЕСУМ