![Фото: Nicolas_Sarkozy_(50263923671)]] wikimediacommons](https://civilmedia.mk/wp-content/uploads/Nicolas_Sarkozy_50263923671-75x75.avif)
Циркуларната економија се базира на пет принципи ( Преиспитај, Отфрли, Намали, Повторна употреба и Рециклирај (Rethink, Refuse, Reduce, Reuse, and Recyclе) за остварување на целите (економски и еколошки одржливи системи) со акцент на иновативното размислување во сите процеси на производство, на системското размислување, на продолжување на животниот век на производите, како и на процесот на рециклажа.
Првиот чекор на преиспитување (Rethink)за автоматски купување на сè што се нуди без да се размисли дали воопшто е неопходно, дали е исплатливо, дали постои алтернатива води кон следниот принцип на Отфрли (Refuse).
-
Отфрли (Refuse)
Одбивањето на непотребни производи и пакувања е еден од наједноставните, но и најсилни начини да ја намалиме количината на отпад што ја произведуваме. Тоа значи да кажеме „не“ на пластични кеси, еднократни чаши, сламки, промотивни материјали или други производи кои не ни се потребни и кои негативно влијаат врз животната средина.
На пример, кога одиме во продавница, можеме да донесеме сопствена платнена торба и да одбиваме пластични кеси. Овој пристап не само што го намалува отпадот, туку го намалува и побарувачката за производи кои се тешки за рециклирање или кои го загадуваат светот.
Примери применливи во секојдневниот живот:
| 1.Отфрлање на пластични кеси | Користење торба за повеќекратна употреба наместо да се прифаќа пластична кеса при пазарење. |
| 2. .Отфрлање на амбалажа за еднократна употреба | Купување храна во рефус, носење сопствени садови или чаши за кафе наместо да се користат производи за еднократна употреба. |
| 3. .Отфрлање на непотребни промо материјали | Не прифаќање флаери, бесплатни пластични промоции, производи што не ви се потребни. |
| 4. .Отфрлање на брза мода | Наместо да се купуваат евтини парчиња облека што брзо се фрлаат, се избира квалитетна, одржлива мода. |
| 5. .Отфрлање производи со вградена застареност | Одбивање технолошки уреди што намерно се дизајнирани да се расипат или немаат резервни делови. |
Примери применливи од бизнис заедницата:
| 1.Отфрлање на нееколошки добавувачи | Компанијата избира да не соработува со добавувачи кои користат штетни материјали или несоодветни еколошки практики. |
| 2. Отфрлање на амбалажа со многу отпад | Бизнис секторот одлучува да не продава производи кои доаѓаат со прекумерна пластика или непотребна амбалажа. |
| 3. Отфрлање производи што не може да се поправат или рециклираат | Се одбиваат материјали или опрема што имаат краток животен век и не подлежат на одржување или повторна употреба. |
| 4. Отфрлање на непродадени залихи кои одат во отпад | Наместо да се уништуваат непродадени производи (како што често прават модните брендови), се донираат или реупотребуваат. |
| 5. Отфрлање на патувања што можат да се заменат со видео конференции | Намалување на емисиите со избегнување на непотребни службени патувања. |
Учењето да се отфрли отпадот може да бара одредена пракса и одредено време да се стекне навика, но одлуката да се примени во секојдневниот живот и да се вклучи во бизнис стратегиите е најефикасниот начин за минимизирање на отпадот. Особено во бизнис секторот донесувањето попаметни одлуки за купување и поставувањето стандарди и очекувања рано во процесот им олеснува на организациите да го „одбијат“ отпадот уште на почетокот.
Содржината е дел од проектот на ЦИВИЛ /ЗЕЛЕН Цивил „Дај петка!“ во рамки на големата регионална иницијатива за одбележување на Неделата на циркуларна економија на Западен Балкан (26 мај- 1 јуни 2025) под мотото „Од локални решенија до регионално влијание“ што го спроведува регионалната мрежа ЛогЕкс, каде ЦИВИЛ е членка, на иницијатива на угледната тинк-тенк организација Балкан Форум од Косово, а со поддршка од Rockefeller Brothers Fund од САД.
ПРЕИСПИТАЈ (RETHINK): Промени ја перспективата, зачувај ја планетата
