Откако Русија ја нападна Украина во февруари минатата година, Европската унија ги блокира РТ и Спутник, два од водечките канали на Кремљ за ширење пропаганда и дезинформации за војната.
Речиси шест месеци подоцна, бројот на сајтови кои ја промовираат истата содржина експлодираше бидејќи Русија најде начини да ја избегне забраната. Тие ја ребрендираа својата работа за да ја прикријат. Некои пропагандни должности ги префрлија на дипломатите. Исекоа и залепија голем дел од содржината на нови веб-страници – оние кои досега немаа очигледни врски со Русија, пишува Вашингтон Пост.
NewsGuard, фирма со седиште во Њујорк која ги проучува и следи дезинформациите на интернет, сега идентификуваше 250 веб-страници кои активно шират руски дезинформации за војната, а десетици нови беа додадени во последните месеци.
Тврдењата на овие страници вклучуваат тврдења дека армијата на Украина организирала некои смртоносни руски напади за да добие глобална поддршка, дека украинскиот претседател Володимир Зеленски лажира јавни настапи или дека украинските бегалци вршат злосторства во Германија и Полска.
Некои од сајтовите се претставуваат како независни тинк-тенкови или новински куќи. Околу половина се на англиски јазик, додека другите се на француски, германски или италијански. Многу од нив беа формирани долго пред војната и очигледно не беа поврзани со руската влада додека ненадејно не почнаа да зборуваат за Кремљ.
„Можеби воспоставуваат спијачки сајтови“, рече ко-извршниот директор на NewsGuard, Гордон Кровиц. Спијачките сајтовите „Sleeper“ се веб-локации создадени за кампања за дезинформации кои главно беа во мирување, полека градејќи публика преку безопасни или неповрзани објави, а потоа преминувајќи на пропаганда или дезинформации во одредено време.
Иако анализата на NewsGuard покажа дека голем дел од дезинформациите за војната во Украина доаѓаат од Русија, таа откри случаи на лажни тврдења со проукраинска наклонетост. Тие вклучија тврдења за вжештениот борбен ас познат како Духот на Киев за кој официјалните лица подоцна признаа дека е мит.
Јутјуб, ТикТок и Мета, кои ги поседуваат Фејсбук и Инстаграм, ветија дека ќе ги отстранат РТ и Спутник од нивните платформи во Европската унија. Но, истражувачите открија дека во некои случаи се што Русија требаше да направи за да ја избегне забраната е да објавува од други сметки.
Центарот за дезинформации, европска коалиција на истражувачи на дезинформации, откри дека некои видео содржини на RT се појавуваат на социјалните мрежи под ново име на бренд и лого. Во случај на некои видео снимки, брендот RT едноставно беше отстранет од видеото и повторно објавен на нов канал на YouTube што не е опфатен со забраната на ЕУ.
Според Феликс Карте, висок советник во Ресет, непрофитна организација со седиште во Велика Британија, која ја финансира работата на Центарот за дезинформации и е критична за улогата на социјалните мрежи во демократски дискурс, поагресивното модерирање на содржината на социјалните медиуми може да и отежне на Русија да ја заобиколи забраната,
„Наместо да воспостават ефективни системи за модерирање на содржината, тие си играат со апаратот за дезинформација на Кремљ“, рече Карте.
Матичната компанија на YouTube не одговори веднаш на прашањата кои бараа коментар за забраната.
Во ЕУ, официјалните лица се обидуваат да ја зајакнат својата одбрана. Оваа пролет, ЕУ го одобри законодавството кое ќе бара од технолошките компании да сторат повеќе за искоренување на дезинформациите. Компаниите кои ќе пропаднат може да се соочат со големи казни.
Потпретседателката на Европската комисија, Вера Јоурова минатиот месец ги нарече дезинформациите „растечки проблем во ЕУ и навистина мораме да преземеме посилни мерки“.
Зголемувањето на бројот на сајтови кои шират дезинформации за војната во Украина покажува дека Русија имала план во случај владите или технолошките компании да се обидат да ги ограничат RT и Sputnik.
Тоа значи дека западните лидери и технолошките компании ќе мора да направат повеќе од затворање на една или две веб-страници ако се надеваат дека ќе го запрат протокот на дезинформации во Кремљ.
„Русите се многу попаметни“, рече другиот ко-извршен директор на NewsGuard, Стивен Брил.
Подготви: Д.Мишев
