Г -дин Ерјон Цурај е експерт за дигитална трансформација/основач и управен партнер во Tech 360 Smart Solutions/координатор на модули Жан Моне/деловен развој. Во обраќањето на Регионалната конференција „Напади врз демократијата и човековите права“ во Скопје, тој потенцираше дека за намалување на опасноста од хибридните напади, треба фокус на дигиталните права и дигиталната писменост.
„Верувам дека за да не бидеме толку ранливи во нашиот регион против ваквите напади, вклучувајќи ја и владата и демократијата, треба да посочиме и да се фокусираме на дигиталните права и дигиталната писменост, што дефинитивно не беше споменато порано, а ова ги опфаќа и медиумите. Ова е начинот на кој сакаме да се справиме со тоа, но за да го сториме тоа треба дефинитивно да бидеме инклузивни.“, изјави Цурај на почетокот од своето обраќање на Регионалната конференција „Напади врз демократијата и човековите права“, одржана на 28 јули 2021, во Скопје.
„Тие можат да го поддржат развојот на капацитетот за подигнување на свеста за граѓаните да имаат пристап до различни дигитални услуги, особено за оние социјални групи кои не можат да ги имаат потребните вештини, знаења или да ја имаат потребната инфраструктура за да го направат тоа. На пример: маргинализирани заедници, ранливи групи, младинци од села, постари лица како што беше споменато претходно. Имам многу случаи овде, тие ги гледаат медиумите и велат дека никогаш порано не биле кажувани лаги и сите веруваат во тоа, бидејќи научиле дека традиционалните медиуми имаат проверени информации и така веруваат и во она што се наоѓа и во дигиталните медиуми.“, посочи Цурај во однос на улогата и влијанието на медиумите кај населението.
Цурај вели дека граѓанските организации треба да го следат квалитетот на јавните дигитални услуги и да ја повикаат владата на одговорност и да притискаат за поголема транспарентност.
“Ова е нешто на што треба да работиме всушност од многу мали години, и за ова е зборувано и порано, но во помала мера. Од овие причини, треба да се работи од раната младост, но и во текот на целиот живот и да биде добра животна едукација кај сите возрасти во нашиот регион. Оваа точка, дигиталните права, заштитата на истите е всушност основниот камен на дигиталната демократија“, истакна Цурај.
Според него, граѓанските организации можат да го следат квалитетот на јавните дигитални услуги и да ја повикаат владата на одговорност и да притискаат за поголема транспарентност. „Бидејќи претходно ги споменавме трите партии од Кина и Русија, но всушност, го имаме истиот проблем што може да произлезе од самата влада, пред автократијата да стане еден од проблемите во нашиот регион. Мораме да бараме од оние кои ќе го водат ова, исто како и од владата, да бидат поодговорни и потранспарентни. Ова може да се постигне преку коалицирање на граѓанските организации и медиумите.“, вели Цурај.
„Граѓанските организации всушност треба да се залагаат за политички дијалог со сите засегнати страни за подобрување на стратешката и правната рамка. Во врска со визуелизацијата и заштитата на податоците, во нашиот регион ова е сосема на зачеток, и тоа е проблемот што го имаме. Во минатогодишниот случајот, значи пред неколку месеци, околу еден милион податоци дадени од владиниот систем беа искористени, да речеме за изборни цели, и ова всушност не е проблем. Проблемот е што на самите граѓани не им беше грижа, не мислеа дека ова е некое поголемо кршење на нивната заштита и токму тоа е она што ме загрижува. Затоа треба да имаат повеќе знаење, повеќе култура за тоа какви се овие податоци или нивните права за дигиталните податоци, приватните податоци, итн“, смета Цурај.
Како што вели тој, овој процес треба да е дополнително олеснест и тие треба да соработуваат со академијата, да ги поддржуваат училиштата во развојот на проекти или дигитални компетенции преку мобилност и размена на искуства, градење капацитети за наставници и професори, така што граѓанските организации треба да соработуваат и со деловни центри за дигитални вештини и преквалификација за работната сила.
„Овде се сите во еден кош. Гледаме академија, го гледаме образовниот сектор, го гледаме приватниот сектор, исто така и владата. Сите тие заедно треба да ја одиграат клучната улога. Како што споменавме порано, она што е многу важно е да се биде фокусиран. Граѓанските организации можат да ја играат оваа витална улога во нашите демократии со цел да почнат да се справуваат со дигиталните права, на писменоста да се работи преку академијата, преку приватниот сектор и да се подигне свеста за дигиталните права и демократијата.’’, порача Цурај.
Камера: Дехран Муратов
Монтажа: Ариан Мехмети
Фотографија: Огнен Бошњаковски
