Нема договор додека нема договор, изјави Трамп по самитот во Алјаска. Следниот пат во Москва, порача Путин, на заминување од Анкориџ. Во меѓувреме, додека траеја разговорите за постигнување мир, руски беспилотни летала ја „посетија“ Украина.
Со борбени авиони, црвен тепих и надежен слоган – „Pursuing peace“ – залепен на ѕидот, американскиот претседател Доналд Трамп го пречека својот руски колега Владимир Путин на самитот во Алјаска во петокот, чии резултати останаа целосно нејасни откако ненадејно заврши, пишува Си-Ен-Ен.
По состанокот што траеше речиси три часа, двајцата мажи излегоа да прогласат напредок. Но, тие ја напуштија закажаната прес-конференција без да објаснат што точно постигнале.
Она што беше очигледно, е дека не беше постигнат договор. А прекинот на огнот за кој Трамп рече дека сака да се воспостави кога ќе заврши самитот беше далеку од тоа да стане реалност, бидејќи сè повеќе го ставаше товарот врз украинскиот претседател Володимир Зеленски да „постигне договор“.
„Имаше многу, многу точки за кои се согласивме – повеќето од нив, би рекол“, рече Трамп на прес-конференцијата, зборувајќи по Путин. „Неколку големи точки за кои не сме стигнале до целта, но постигнавме одреден напредок.“
„Нема договор додека нема договор“, изјави Трамп.
Тој и Путин ја напуштија сцената без да одговараат на прашања.
Тоа беше неубедлив крај на еден раскошен самит кој – и покрај сите негови непознати – се чинеше дека решително го пречека Путин назад во дипломатската сала, пишува Си-Ен-Ен.
Сепак, и покрај целата помпезност и протокол, индикациите за тоа колку ќе биде тешка задачата на Трамп беа очигледни од моментот кога започна состанокот.
Токму кога претседателите се поздравуваа на пистата на воздухопловната база Елмендорф, во Украина беа испратени предупредувања за дојдовни руски беспилотни летала и авиони – знак за намерата на Путин да продолжи со својата војна, дури и додека Трамп го облеваше со знаци на почит на американска почва.
И Трамп и Путин дадоа нејасно објаснување за состанокот што се протегал со часови.
„Имавме исклучително продуктивен состанок и за многу точки беше договорено“, им рече Трамп на новинарите. „Остануваат само неколку. Некои не се толку значајни. Една е веројатно најзначајна, но имаме многу добри шанси да стигнеме таму. Не стигнавме таму, но имаме многу добри шанси да стигнеме таму.“
Во интервју веднаш по самитот, Шон Ханити од „Фокс њуз“ го праша Трамп за територијалните отстапки што би ѝ дале на Русија земја што претходно ја немала и за потенцијалните американски безбедносни гаранции за Украина. пренесе Си-Ен-Ен.
„Па, мислам дека тоа се точки за кои преговаравме и тоа се точки за кои во голема мера се согласивме“, рече Трамп без да образложи.
Тој нагласи дека Украина „мора да се согласи со тоа“. На прашањето каков е неговиот совет за Зеленски, Трамп одговори: „Мора да се направи договор“.
Во периодот пред разговорите, секогаш беше појасно како би изгледал неуспешен исход отколку успешен. Трамп вети дека ќе „излезе“ ако не му се допадне она што го кажува Путин, се закани дека ќе ја деградира заедничката прес-конференција на соло појавување и рече дека „тешки“ последици ќе дојдат за Москва ако војната не заврши.
Но, додека леташе за Анкориџ, Трамп рече дека не знае како ќе изгледа успехот – сугерирајќи дека ќе го препознае кога ќе го види.
Се испостави дека успехот бил подеднакво тежок за идентификување по самитот, како што бил и кога започнал.
Во интервјуто за Фокс, Трамп рече дека и Путин и Зеленски го сакаат на потенцијална втора средба – за која тој рече пред самитот дека ќе биде негова крајна цел.
Но, единствената претстојна средба спомената за време на заедничкото појавување на Трамп и Путин беше потенцијална средба со рускиот лидер.
„Ќе разговараме со вас многу наскоро и веројатно ќе се видиме повторно многу наскоро“, рече Трамп.
„Следниот пат во Москва“, одговори Путин на англиски – сугестија што според Си-Ен-Ен, се чини дека го исклучува Зеленски од дискусијата.
Набргу по неговото пристигнување во САД, насмевката на Путин додека ѕиркаше низ прозорецот на лимузината на Трамп кажуваше сè: по години западна изолација, тој се врати во најмоќната нација на земјата.
Поминаа 10 години откако Путин последен пат беше во Америка и уште неколку откако беше пречекан во земјата на голем претседателски самит. Откако ја нападна Украина во 2022 година, рускиот лидер беше прогласен за отпадник од многу лидери, непожелен во повеќето западни земји, па дури и заканет со потерница од Меѓународниот кривичен суд. (Алјаска беше пожелна локација за самитот, делумно затоа што САД не се членка на МКС.)
Иако Путин сè уште не е добредојден на многу места во Европа, одлуката да го угости Трамп – кој ја надгледува најголемата економија во светот и нејзината најмоќна војска – ги поткопува обидите за дипломатско избегнување повеќе отколку што би можел да се обиде кој било друг лидер.
Средбата се одржа различно од претходно најавеното во текот на неделата, кога Белата куќа соопшти дека самитот ќе вклучува и компонента еден на еден. Американски функционер рече дека станува збор за доцна промена, но не понуди објаснување зошто форматот се променил.
Средбите еден на еден на Трамп со Путин за време на неговиот прв мандат беа обвиткани во одреден степен на мистерија. Со само преведувач во просторијата, честопати не беше јасно што точно се дискутирало. Помошниците понекогаш имаа потешкотии да утврдат дали двајцата мажи постигнале некакви договори. По една таква средба, во Германија, Трамп го замоли својот преведувач да ги отфрли неговите белешки.
Додавањето на двајца помошници на петочната сесија – државниот секретар Марко Рубио и специјалниот претставник на САД Стив Виткоф – би можело да овозможи поголема јасност во наредните денови, особено ако Русија понуди објаснување за настаните што се разликува од американската перспектива, се наведува во проценката на Си-Ен-Ен.
Сепак, имаше еден момент што само Трамп и Путин ќе можат да го раскажат: нивното кратко возење во претседателската лимузина од пистата до просторијата каде што се одржа состанокот. Никој друг не беше во автомобилот со нив освен агенти на Тајната служба – немаше советници, па дури ни преведувачи.
Д. Т.
