Секоја година, почнувајќи од 2014 година, Украина на 21 ноември го одбележува Денот на Достоинството и Слободата. Токму на овој датум се случија два пресудни моменти во поновата историја на земјата — Портокаловата револуција во 2004 година и Револуцијата на достоинството / Евромајданот во 2013–2014 година. Центарот на двата настани беше кијивскиот плоштад на Независноста – Мајдан, познат во светот едноставно како „Мајдан“ – симбол на граѓанскиот отпор и место каде што се решаваше судбината на државата. Токму на Мајдан Украинците се обединуваа за мирно, но решително да го изразат своето право на слобода, демократија и европска иднина.
Главната идеја на овој Ден е фундаментална за разбирањето на современа Украина: двете револуции беа одлучувачки чекори за зачувување на Независноста на земјата и конечно го обликуваа украинскиот народ како нација што денес е способна да ја брани својата државност со оружје во рака од надворешна агресија.
Причините за појавата на овој Ден се вградени во геополитичкото спротивставување и цивилизацискиот избор. Во 2004 и 2013 година, граѓаните излегоа на централните плоштади свесни дека стојат пред избор: дали Украина ќе остане сателит на Русија под московска диктатура, или ќе го избере патот на демократизација и полноправна интеграција во европската заедница.
Во ноември 2004 година стотици илјади граѓани излегоа на улиците, протестирајќи против масовните изборни фалсификати на претседателските избори. Мајданите во Кијив и другите градови, камп-населбите и безпреседанската мобилизација на граѓанското општество станаа симбол на зрелоста на нацијата. Тогаш Украинците првпат ја почувствуваа сопствената сила, одбранија чесни избори и се утврдија како субјект на меѓународната политика, привлекувајќи го вниманието на целиот свет.
Девет години подоцна, општеството повторно излезе на плоштадите низ целата земја. Во ноември 2013 година, под директен притисок од Кремљ, тогашната власт ненадејно се откажа од потпишувањето на Договорот за асоцијација со Европската Унија. Ова беше доживеано како симбол на отстапување од европскиот курс и предизвика масовно негодување.
Студентските протести во центарот на Кијив прераснаа во моќно движење на милиони луѓе по бруталното растерување на мирната акција во ноќта на 30 ноември 2013 година. За Украинците тоа не беше само прашање на надворешнополитички избор, туку борба за човеково достоинство, слобода на говор, правда и иднина без корупција и узурпација на власта.
Трагичните настани од јануари и февруари 2014 година, кога безбедносните сили употребија оружје против демонстрантите – хероите на Небесната стотка – станаа точка на неповрат. Хероите на Небесната стотка го дадоа животот за слободата, и нивната жртва засекогаш е врежана во националната меморија.
Двете револуции ги обединува заеднички именител: тие беа израз на непоколебливата волја на Украинците да живеат во слободна држава, заснована на европски вредности. Портокаловата револуција донесе искуство на граѓанска самоорганизација, а Револуцијата на достоинството го загрчи општеството, подготвувајќи го да се спротивстави на надворешна агресија. Не е случајно што тие што стоеја на Мајдан беа првите што доброволно заминаа да ја бранат земјата на Истокот по почетокот на руската агресија во 2014 година, а во 2022 година повторно застанаа во одбрана на Украина во севкупната војна против Русија.
За Украина, Денот на Достоинството и Слободата не е само сеќавање на минатите настани, туку годишно потврдување на изборот што го направи народот. Тој потсетува дека човековите права, фер изборите, слободата на говорот и владеењето на правото се неразделни делови на државноста.
Ова е Ден што потсетува дека Независноста не е подарок, туку се освојува и брани секојдневно – и на плоштадите, и на фронтот.
Денес, кога Украина веќе повеќе од 44 месеци пружа отпор на севкупната инвазија, Денот на Достоинството и Слободата добива особено значење. Овој Ден е симбол на тоа дека борбата на украинскиот народ е дел од глобалната борба за слобода и правда. Украина уште еднаш ја потврдува својата улога како бедем на демократијата во Европа, а нејзиното искуство станува важен сигнал за целиот свет: слободата никогаш не е дадена засекогаш – за неа мора да се бори.
Амбасада на Украина во РСМ
ЦИВИЛ Медиа | Преземањето на оваа содржина е дозволено и без ограничувања.
