Г. Бојан Кордалов е искусен политички комуниколог и професионалец за управување со комплексни стратешки проекти за влади, меѓународни организации, граѓански организации, олеснување на одржлива дигитална транзиција во корист на доброто владеење.
„Благодарност до ЦИВИЛ за овој вреден настан и верувам дека ќе придонесеме со овие прашања, дискусии, итн. Прво, би сакал да кажам две работи. Првото нешто е дека мнозинството од населението всушност не е дел од овој процес на лажни вести и говор на омраза, иако оние што го прават тоа се многу гласни и прават лоша работа и ги гледаме последиците во претходните децении од тоа. Последиците се особено видливи сега, кога живееме во дигитализирана ера и живееме во општество базирано на технологија на Интернет, ширејќи информации не само од село во село, град во град, туку низ целиот свет. Исто така, мора да ја споменеме и втората работа – дека социјалните медиуми се всушност алатки. Тие се цевки. Тие не се живи, тие не се медиуми како што се традиционалните медиуми, кои ги водат новинари, уредници, сниматели итн. Ова се само цевки. И всушност зад секоја лажна вест, или секој говор на омраза, лаги, стојат вистински лица со име и презиме. Значи, социјалните медиуми не шират самите лажни вести или говор на омраза, туку индивидуата, личноста го прави тоа. Тоа е многу важно на почетокот на дискусијата. Ќе речам дека постојат две главни прашања кога се разговара за овие многу, многу важни теми.“, посочи Кордалов на почетокот на своето обраќање за Регионалната конференција „Напади врз демократијата и човековите права“, на 28 јули 2021 година, во Скопје.
Кордалов вели дека една од клулните работи е поттикнувањето дебата без говор на омраза и дискриминација.
„Прво е како да се поттикне дебата, вистинска дебата, без говор на омраза и дискриминација. Тоа е она што треба да го одговориме и да се обидеме да го одговориме. А втората е како да се направат вистински вести, или како што еден од учесниците претходно рече, само вести. Како да ги направите вестите и информациите подостојни или попривлечни за кликови во однос на лажните вести.
Ова се прашања од милион долари на кои треба да работиме, а не само да дебатираме. Треба да ги најдеме одговорите, бидејќи ако го најдеме овој одговор, ќе можеме да се фокусираме на борба и победа на оваа битка.
Значи, повторно ќе дадам еден од одговорите со прашањето: Колку од институциите што ги знаете, сите вие, овде и практично, или јавните власти, всушност имаат умерени политики на нивните профили на социјалните медиуми? Колку од нив? Умерени политики кои поттикнуваат дебата, што значи дека тие обесхрабруваат говор на омраза, обесхрабруваат лажни вести и најважно преземаат брзи мерки против ова? Не зборувам за негативни коментари, што значи дека несогласување со вашата политика, што е добро, а тоа е демократија. Зборувам за коментари со говор на омраза, дискриминација, со многу лажни вести. Ќе кажам дека мојот одговор би бил скоро ниту една. Кој е вашиот одговор?“, вели Кордалов.
Кордалов нагласи дека јавните институции имаат обврска да постапуваат соодветно против говорот на омраза и лажните вести.
„Мислам дека нема потреба, особено за нас овде и од другата страна на аудиториумот практично, да се потсетуваме дека говорот на омраза може да доведе, а всушност води кон конкретни криминални дела. Тоа е сигурно затоа што најверојатно многу луѓе кои користат говор на омраза можат да направат нешто што е навистина криминално или проблематично, во тој момент или можеби подоцна. Но, мојата главна тема, и ќе дадам заклучок со ова за денес, е она што е во фокусот или што можат да сторат јавните институции во оваа важна борба? Бидејќи овие два процеси како што ги вметнавме во оваа агенда, говорот на омраза и дезинформацијата, се навистина проблематични и треба да се справиме со нив како еден.
Што всушност можат да направат јавните институции? Прво, да дејствуваат. Треба да почнат да дејствуваат, а не само да зборуваат. Дејствувајќи најмногу кон превенција, но и поефикасно кон санкционирање на криминалните дела што се случуваат во врска со овие две теми. Второ, создавање атмосфера за дебата преку инклузивност и која ќе вклучува различно мислење, особено различно мислење што е различно од она на актуелната влада, на партиите на власт. Ова не е само за сега, тоа го покрива и минатото и мора да се однесува и на иднината, бидејќи ние мора, ние всушност треба да се согласиме дека демократијата подразбира различни мислења. Но, тоа не значи мислења со говор на омраза, дискриминација и лажни вести. Тоа значи различни мислења бидејќи дебатата е клучна за демократијата и за борба против овие негативни теми за кои разговараме. Третата работа – создавање умерени политики за кои зборувавме. Бидејќи како и во редовното кривично право, кога зборуваме за предвидливост, за она што треба да го правите или не, и да имате санкција, истото треба да се примени и овде, што значи дека умерените политики треба јасно да го кажат она што не е прифатливо во социјалните медиуми на институциите на јавните органи, јасно наведуваат што е неприфатливо, бидејќи е спротивно на законот и е проблематично. Значи, ова значи умерени политики кои ќе поттикнат дебата и аргументи, ќе поттикнат дебата за факти, а не за говор на омраза.“, вели Кордалов.
„Четвртата работа, мислам и професорот рече ова пред да споменам, е образовниот процес, што е навистина, навистина битно. И нема да одземам многу време да го кажам ова затоа што беше споменато претходно, но институциите исто така треба да бидат пример за создавање инклузивна комуникација и да едуцираат како да го постигнеме тоа, бидејќи ни требаат повеќе лични, повеќе институционални примери отколку дебата.
И петтиот и последен совет, кој ќе ни помогне да се бориме и да со овие две негативни појави, е давање професионални, навремени јавни услуги. Значи, секоја јавна институција мора да дава професионални услуги, бидејќи тоа ќе доведе до задоволство на сите граѓани, што навистина ќе доведе до намалување на лажните вести, но и на говорот на омраза. Бидејќи давањето еднаков пристап за секого, што е навистина важно, преземањето конкретни чекори против дискриминацијата, што води преку пример за тоа што треба да направат јавните институции, може да ја направи промената. Всушност, јас силно верувам дека ова е само еден дел, но како почеток на дискусијата. Ова ќе биде главниот почеток за нашето патување и ќе ни помогне да ги добиеме овие две битки. Едната против лажните вести, а втората против говорот на омраза и дискриминацијата, кои се навистина проблематични и кои комбинирани заедно прават општеството да изгледа како што изгледа во овој миг. И ако не преземеме конкретни мерки сега, тоа значи дека можеби подоцна ќе биде предоцна.“, заклучи Кордалов.
Камера: Дехран Муратов
Монтажа: Ариан Мехмети
Фотографија: Огнен Бошњаковски