ВОЈО МАНЕВСКИ
Ваков наслов исковав, размислувајќи за разните описи на состојбите кои ни станаа секојдневни, а како да сме немоќни пред нив. Не мислев овде на бомбите со кои се предизвикаа политичките промени во државата, туку на секојднeвните известувања за подметнатите експлозивни направи. Не знам дали е исто значењето кога ќе напишеш бомба или експлозивна направa, ама едно е сигурно и едната и другата имаат разорувачко дејство врз околината.
Интересно е дека нивното дејство е силно и ако се активираат и ако не се активираат. Ако испукаат го разоруваат материјалниот свет, ако не експлодираат, а се подели сознанието дека постојат,се разорува психолошкиот свет и настапува разорната состојба наречена – состојба на страв. Стравот донесува многу негативни резултати врз заедницата, кои често можат да се изедначат со материјалните последици.
Цел месец ги слушаме експертите и надлежните за постоењето на хибридна војна, специјална војна и операции на дестабилизација на државата и општеството во целост. Флуидноста на секторот на информатичка технологија е непознаница како и длабочината на универзумот е заклучокот кој се наметнува од сите тие анализи и соопштенија на МВР. Тешко е да се дојде до авторот на дојавите за бомбите поставени во училиштата, а сега веќе и во виталните институции на системот. Парализацијата што веќе почнува нѐ чини многу. Заклучокот е дека немаме средства ниту знаење да се справиме со оваа нова појава. Значи ни останува само да се плашиме и да се охрабруваме дека нема да нѐ снајде најлошото.
Е за ова сакам да поставам неколку прашања за кои мислам дека се актуелни. На лаицизмот на обичен новинар треба да се одговори со стручни одговори. Па ете што имам да прашам во име на јавноста.
Со што тоа ни се закануваат дојавите? Според информациите се работи за подметнати бомби. Што се тоа бомби господа? Според моето скромно знаење тое се експлозивни направи кои експлодираат во одредено време или под одредени услови. За да се направи таква бомба е потребно знаење и средства. Знаењето е флуидна категорија, ама носителот на таквото знаење не е секојневна појава. Знам дека е врежено мислењето дека денес сѐ има на интернет и малку подучен човек може да направи експлозивна направа. Може, ама колку да се повреди себеси и својата околина. Такви способности се стекнуваат низ обука од стручни лица. Посебно кога се работи за софистицирани направи за кои се потребни и знаења и средства за нивна изработка. Такви средства не се произведуваат во Берово или Ростуше, ниту во Скопје. Тие се увезуваат од земји кои се производители. Кои се тоа земји и како можат да стасаат до нашите простори. Баталете ги сомнежите за националната умисла на бомбашите. Таква експлозија убива деца и случајни минувачи и таквата сила не прашува за национална припадност. Заканувачите имаат некоја друга цел. Значи институциите што се занимаваат со контрола на увозот треба да дадат одговор на ова прашање.
Во таквите бомби има направа која ја поттикнува експолозијата во одредено време и под одредени услови. Значи потребен е иницијатор на експлозијата кој ние го нарекуваме – запалка. И таа не се прави едноставно и за неа треба знаење и средства. Истото прашање до надлежните од секторот за безбедност. Ако имате информации за низа активноости на нашите граѓани кои се далеку од опасност за државата и граѓаните, зошто не се потрудите да имате валидни информации за лицата кои имаат способност да направат запалки за бомби? За секоја бомба е потребна експлозивна материја која не е на слободниот пазар. Ако е експлозивот од класичните експлозивни материи за да направи поголема штета е потребна и поголема количина која не е лесно да се набави, ниту да се однесе до местото каде треба да експлодира. И овде бројот на лицата кои можат да го направат и однесат до одредената локација не е преголем за да не се направи валидна анализа и превземат мерки.
Ако се употреби посоврена материја или воен експлозив од високо варзивни карактеристики да се набави и пренесе таквата материја не е воопшто едноставно и е под надзор на големите безбедносни системи, а ние сме членки и корисници на нивните информации како дел од НАТО. Со сето наброено се намалува битно бројот на потенцијалните извршители. Овде се на потег системите за безбедност кои ние упорно се трудиме да ги градиме, ама истовремено од разни интереси и да ги разградуваме. Ако тие се на ниво на задачата која со закон им е ставена во ингеренции, најголемиот дел од овие прашања ќе биде одговорен.
За безбедносната култура на вработените во институциите овде имам само едно прашање. Кој ги чува просториите кога во нив нема вработени и како вработените не се заинтересирани за околината во која работат? Бомбата има големина и место каде е поставена за да никој од вработените не ја забележи. Директорите да организираат една обука на оваа тема на вработените можеби и не е лоша идеја!
Моите рационални прашања се за рационален свет, а нашето секојдневие толку наполнето со страв што веќе рационалниот резон е архаизам (застарено размислување). Страв ми е дури и да помислам што стравот може да произведе.