ЦИВИЛ денеска одржа јавен настан на тема „Изборните реформи во пресрет на локалните избори: постигнувања и предизвици“, на кој учествуваше Министерот за правда, Бојан Маричиќ, кој се осврна на потребата за измена на изборниот модел, инклузивниот процес и ставот за отворените листи.
„Почитуван Џабир Дерала, претседател на ЦИВИЛ, Почитувани претставници на политичките партии, почитувани претставници на Државната изборна комисија, Почитувани претставници на медиумите, почитувани граѓани,
Најнапред сакам да се заблагодарам на поканата и можноста да сум дел од овој настан кој се одржува токму во период кога активно течат разговорите околу потребата од промена на изборниот модел. Во очи локалните избори, изборните реформи беа едни од клучните предизвици изминатиот период, како и имплементацијата на сите претходни препораки на ОБСЕ/ОДИХР“, се обрати министерот Бојан Маричиќ на почетокот на својот говор на настанот.
-Прашањето за изборни реформи не е ново во Северна Македонија. Новитет е тоа што конечно, по многу најави, повеќето засегнати страни, по иницијатива на Министерството за правда седнаа на заедничка маса со цел – да се најде модел по кој ќе се направи промената на Изборниот законик. Дали ни се потребни вакви измени? -Одговорот е да. Дали треба да брзаме и да го донесеме по секоја цена? – Секако не.
Намерата е изборните реформи да бидат прифатени од сите политички субјекти и истите e повеќе од нужно да ја опфатат и Државната изборна комисија. Со една цел: да се обезбеди поголема независност и капацитетност на ДИК, а со тоа и поквалитетен изборен процес, посочи Маричиќ.
-Како што претпоставувам дека веќе знаете, Министерството за правда пред неколку месеци формираше работна група, токму за оваа цел, во која членуваат професори, интелектуалци, експерти. Целта беше и секако е, да се најде најдоброто можно решение за промена на начинот на кој се избираат советите во општините, градоначалниците, пратениците …
Сакам уште еднаш да порачам дека целта на Владата и Министерството со кое раководам, е овие измени да бидат донесени или договорени преку инклузивен процес. Ова не е само декларативна порака туку намера бидејќи само на тој начин сите инволвирани страни ќе имаат доверба во изборниот процес. Поради тоа, на последните состаноци на политичката работна група беа поканети и ислушани претставниците на помалку бројните етнички заедници, чие мислење е многу важно, порача Маричиќ.
Секако и граѓанските организации, експерти, професори се дел од оваа работна група, чија работа ќе биде по се изгледа долготрајна, бидејќи и по локалните избори ќе останат некои прашања околу изборниoт модел отворени и ќе треба да се решаваат.
-Добар модел не е само политичко прашање. Тоа е прашање на морал, ако се има предвид дека преку изборниот модел ги преточуваме гласовите на граѓаните во нивни избраници, кои потоа треба да работат за нив, односно одговорно да ја вршат својата функција за која се изгласани и именувани.
Тоа од што сум лично задоволен е што најдовме заеднички јазик, односно сме блиску до договор за имплементација на препораките на ОБСЕ и ОДИХР. Сепак, сега останува потешкиот дел, а тоа е конечен договор за самиот изборен модел.
Што се однесува околу самиот изборен модел, претпоставувам дека веќе гo знаете ставот на Владата, а тоа е дека ниe сметаме дека членовите на општинските совети треба да се бираат преку отворени листи. На овој начин граѓаните ќе имаат можност да гласаат повеќе за личност отколку за партија, што ќе биде дополнителна вредност и мотив партиите да кандидираат луѓе со кредибилитет во општеството, односно ќе можат најсоодветно и најквалитетно да одговорат на обврските во советите.
Генерално меѓу сите партии има согласност за ова, но останува предизвик да се разговара за начинот на кој градоначалниците ќе го освојуваат мандатот. Односно дали тоа ќе се направи во прв или пак треба да има и втор круг.
Сакам уште еднаш да потенцирам дека за било какви промени на изборните правила, потребно е да се постигне консензус и да има согласност од релевантните политички партии. Ова е добро за државата, за меѓусебната доверба, а како препорака ни е дадена и од Венецијанската комисија, истакна министерот Маричиќ.
– Локалните избори се за само неколку месеци. Претходно не очекува и финиширањето на пописот на населението. Според ова време за договор скоро и да нема, односно тоа е многу лимитирано.
Целиот изминат период работевме во насока на поголема демократизација на целокупниот изборен процес, но искрено не верувам дека на претстојните локални избори ќе се гласа со отворени советнички листи, со оглед на временски период кој останува до одржувањето на локалните избори. Тоа што е можно да го направиме е да ги имплементираме препораките на ОБСЕ и ОДИХР. Избрзаното носење на било каков закон, може да даде само закон на хартија, а тоа не го сакаме.
Министерството за правда и Владата оваа тема ја издигнаa високо на агендата, бидејќи веруваме дека македонското општество е зрело за подобрување на изборниот модел. Партиите ќе мора да продолжат и периодот после изборите, уште поинтензивно и конструктивно да пристапуваат кон ова прашање, бидејќи е од особено значење за државата, но првенствено за самите граѓани.
На самиот крај сакам да се заблагодарам на ЦИВИЛ и на сите граѓански организации кои активно учествуваат во сите реформски промени со кои ја поставивме и придвижуваме земјата кон Европската Унија. Оваа Влада воведе пракса да бидете вклучени во донесувањето на политичките мерки и реформи и заеднички да го трансформираме системот и институциите кои ќе служат на граѓаните отчетно и одговорно.
Вашата конструктивна критика е наш коректор, а понекогаш и патоказ. Остануваме партнери во креирањето политики со фокус на граѓаните и нивната добробит, рече на крајот од својот говор министерот за правда, Бојан Маричиќ.
Д.Т.
камера: Атанас Петровски
реализација и монтажа: Ариан Мехмети
фотографија: Горан Наумовски