ВОЈО МАНЕВСКИ
Заврши самитот на ЕУ. Одлуките ги добивме и како што ни приличи, различно ги толкуваме. Се разбира нема извлекување на заклучоци за идно делување, самокритика, туку обвинување на другата страна дека таа е виновникот за последиците. Едни велат недонесувањето на уставните измени се причината, а другите дека корупцијата, криминалот и нефункционирањето на системот е вистинската причина. Ние граѓаните само веднеме глава, обидувајќи се да си останеме скриени во сопствениот свет за да не се потсетиме дека вината е и наша. Ние гласавме иако не ги избиравме пратениците.
А вистината како никогаш досега е јасна. Едните се заглавија во неискрената борба за национали интереси кои ни самите не можат да ги дефинираат, затоа што тие се нешто што не може да се покаже јасно и во тоа е манипулацијата. Како што вели Горан Стефановски – “идентитетот не е златно лажиче со кое во уста ни се става слаткото, туку постојано докажување на сопствената способност за докажување на посебноста“.
Другите притиснати од недоволната кадровска екипираност и низата на нужни компромиси не успеаја да се справат со последователните кризи. За справување со предизвиците посебно во големи кризи се потребни рационални одлуки кои не смееја да ги донесат, поради популистичкиот притисок кој секоја криза го произведува. Стравот и неизвесноста секогаш го победуваат рациото. Најлошо во време на криза е политиката „појди па застани“. Неодлучноста само ги искомплицира состојбите. Таа ја зголемува недовербата.
Да, да, сите престанавме да веруваме во институциите, во добрите намери на политичките, а пред сѐ олигархиските елити кои го бранат она што го стекнаа низ 30 години на нефункционалниот систем, кој за нив беше плодно поле на прибирање на капитал и моќ. Сите политички елити досега се „заслужни“ за денешната состојба.
Значи, за да почнат реформите треба да имаме надворешен импулс и некој што ќе ни ги диктира правилата. Без тоа нема почеток на нужните реформи. Без реформи кои ќе донесат беспоштедна борба со епидемијата корупција ништо нема да ни значи и со факел Европа да ни го осветлува патот. Ние ќе си останеме во темнина. Значи и едното и другото се нужност и тоа сега и што е можно побргу. Зарем е важно кој е редоследот кога тоа требаше да се направи уште вчера.
Веднаш ми паѓа напамет еден словенски слоган од крајот на осумдесеттите години на минатиот век. ЕВРОПА ЗДАЈ, велеа Словенците и околу тој наратив се собра критичната општествена маса. Денес Словенија е далеку пред нас во градењето на функционален систем кој ја прави почитувана држава во Европа. Околу идејата и целта се собра нај креативниот дел од словенското општество. И Кермаунер и Дрновшек и Кучан. Значи ги водеше кон Европа првата лига на лица од словенечката држава и општество.
Додека ми се вртат вакви мисли за падот на интелектуалниот и етичкиот потенцијал скоро во сите области во мојава сакана држава и кај сите граѓани во неа, се потсетувам на една анализа на еден мој драг пријател кој низ математички и логични следови ми ја анализираше состојбата со вредностите кај нас. Може ќе биде премногу објаснување, но ќе се обидам да ја доловам аналогијата со нашето општество преку еден фиктивен образовен експеримент.
Оди вака – замислете клас во гимназија кој се подготвува за писмена работа по математика. Влегува професорот, возбуден затоа што претходно бил на „пеглање“ кај директорот зошто не става петки на „добри“ (читај „наши“) деца и сериозен им кажува на тројцата најдобри ученици да го напуштат часот. Им вели – „чекајте ме во кабинетот, ај да ги видиме другите што ќе направат без вас“. Тројцата најдобри излегуваат, а тој на останатите им ги дели листовите со задачите, избрани така да се доволно тешки да можат да ги решат само оние кои излегле – најдобрите. Потоа излегува самиот, ги остава учениците да препишуваат, да се снаоѓаат како знаат и умеат. Оди во кабинетот, ги седнува тројцата кои излегле и им ги дава истите задачи. За 30-тина минути овие ученици ги решаваат задачите без грешка, тој им ги зема листовите и се враќа во училницата.
Што мислите, какви биле резултатите во училницата? Сите ученици заедно имаат точно решено НУЛА комплетни задачи. Тие можеле да препишуваат, ама нема од кого да препишуваат. И ако напишале нешто полу-точно, нема кој да ги насочи, да им климне со глава дали се на добар пат. Некои од нив дури ќе бидат убедени дека точно решиле, затоа што не го знаат решението, нема со кој да се споредат. И кога професорот ќе им ги каже решенијата – тој ќе биде виновен. Те ги мрази, те намерно им задава претешки задачи „како за на факултет“, одговорност ќе бараат кај сите, само не кај себе. Но останува податокот дека тројцата ги решиле задачите без проблем и без грешка, а сите останати не решиле ништо.
Има ли некаква аналогија со она што се случува кај нас, со нашите партии? Јас мислам дека има, ако учениците се партиите, а професорот e ЕУ. Дури кај партиите е уште полошо – тие самите си ги бркаат најдобрите, не професорот, без да помислат дека без нив нема решение на проблемите.
Ако сакате да го завршите тоа училиште, мора да се потрудите КАКО ТИМ да ги решите задачите. Исто како што EУ ни задава задачи кои мораме да ги завршиме. Не ни одговара, претешки се задачите? Знаете и учениците не мора да одат во тоа училиште, можат да си изберат некое полесно…
Добро, ќе рече некој, во пракса никогаш не е така, има оцени меѓу 1 и 5. Но, едно време за да се запишеш на некој тежок факултет, медицина на пример, една четворка во сите свидетелства можеше да те елиминира. Ама ние петкашите ги бркаме, ни пречат, бидејќи во нивно присуство се чувствуваме мали. Ама, што правиме, ако без нив не бидува? Ќе промениме нешто во системот? Или ќе продолжиме да пропаѓаме, обвинувајки се меѓусебно и барајќи вина во „белиот свет“.
Политичарите што се судрија со обработката на евро-документите што бриселските бирократи ги испорачуваа од јуни месец, па до пред некој ден, добро разбираат што е поентата на анализата на професорот. На оние на кои директно им беше соопштено што од нив се очекува, веќе ниту една анализа нема да им помогне, долго ќе играат во потсојуз.
Од втора македонска лига, со исти играчи, се оди ли во најдобра лига од „големата петорка“???