До крајот на октомври Министерството за правда ќе го објави Законот за граѓански здруженија и фондации на ЕНЕР. Во Законот на кој се работи повеќе од година дена, во однос на именување на здруженијата, дополнително е формирано и советодавно тело кое ќе работи токму на оваа проблематика.
„Во меѓувреме ,со цел да се спречат и превенираат одредени состојби, формирано е советодавно тело за давање мислење за употреба на име на историска и друга позната личност во името на здружение и друго правно лице.Улогата на ова тело ќе биде советодавна, односно ќе дава мислење за карактерот на историските личности, начинот на кој ќе се формираат здруженијата со цел да се избегне злоупотреба на одредени личности кои имаат негативен контекс низ различни епохи.Советодавното тело за својата работа до Владата ќе треба да достави годишен извештај, најдоцна до првата половина на месец март во тековната година за претходната година, заради нејзино информирање“, се вели во соопштението од Правда.
Ваквата реакција и забрзување на процесот на донесување измени во Законот за граѓански здруженија и фондации доаѓа по иницијативата на ВМРО-ДПМНЕ за Предлог-имени и дополнувања на Законот, како реакција на отворањето на клубот „Ванчо Михалјов“ во Битола и „Цар Борис 3“ во Охрид, за кои имаше бурни реакции во јавноста за нивното именуање по личности познати по нивните нацистички и фашитички убедувања.
Предлогот на ВМРО-ДПМНЕ влезе во собраниска процедура и допрва се очекува да помине на матичните комисии. Истовремено, пратениците од Коалицијата „Можеме“, предводена од СДСМ поднесоа иницијатива за Предлог- закон за измени и дополнувања во Законот на политички партии, кој исто така, помина во Собрание. и двата закони имаат цел да не се дозволи формирање или постоење на организации кои: „поттикнуваат и повикуваат на воена агресија и разгорување на национална, расна, верска омраза или друга нетрпеливост, нетолеранција, омраза, геноцид, екстерминација, ширење или поддршка, поттикнување и одобрување на фашизам, нацизам, национал-социјализам и третиот рајх, преземање на активности поврзани со тероризам, преземање на активности кои се спротивни на Уставот или закон и преземање на активности со кои се повредуваат слободите и правата на други лица“.
На ова министерот за правда, Никола Тупанчевски, одговарајќи на новинарско прашање, изјави дека постојниот закон не дозволува големи можности за реакција од Министерството, но со донесувањето на новите измени ќе треба попрецизно да се уреди за да се знае кое тело со какви надлежности ќе биде и за што ќе треба да одлучува.
На оваа тема ЦИВИЛ Медиа разговараше со пратениците Јован Митрески, СДСМ, независната пратеничка, Санела Шкријељ, Маја Морачанин, ДОМ и со Александар Кржаловски, МЦМС и професорката Фросина Ременски.
„Не треба да имаме никаква дилема дека здруженија што предизвикуваат крајно негативни чувства кај граѓаните да дозволиме да се формираат врз основа на веќе постојниот закон. Затоа го прифативме и нивниот закон онака како што е поднесен, без разлика што стварно немаат легитимитет да зборуваат за здруженија на граѓани. Меѓутоа на темата антифашизам или здруженија што се формираат на тој начин, да не можат во иднина да се формираат, а тие што веќе постојат законски да ги променат своите имиња, статути и програми за да можат да продолжат да функционираат, ако не да бидат избришани од Централниот регистар“, смета пратеникот Митрески.
„Ако зборуваме за конкретниот предлог за Измени и дополнувања во Законот за граѓански здруженија и фондации, она од што ние тргнуваме и сметаме дека секогаш треба да имаме таков одговорен пристап кон државата првенствено е токму тоа, интересот на граѓаните и на државата. Од тие причини решивме, по најавите на колешката Мизрахи дека ќе поднесе такви измени, дека ќе ги подржиме тие измени затоа што се однесуваат на темелите и основните вредности на нашата држава“, изјави пратеничката Шкриељ.
За пратеничката Морачанин, антифашистичките, анти-националистичките вредности се дел од програмата на ДОМ, законски решенија се прифатливи и им даваат поддршка.
„Се надевам дека овие законски измени и ќе се реализираат“, вели Морачанин.
„Можеби треба да се следи тој паритет со измените на Законот за фондации и граѓански здруженија, со рокови. Во тој случај не би бил Централниот регистар што ќе треба да усогласува , туку тоа би бил Граѓанскиот суд, односно судијата за регистрација на политички партии. ВМРО-ДПМНЕ може да има проблем од аспект на оградување од историскиот континуитет преку којшто се редат имињата и на Тодор Александров и на Ванчо Михајлов и тоа може да предизвика одредени несогласувања во Собранието околу тој дел на казните и санкциите и времето на усогласување. Но, јас имам, би рекла, основана резерва дека ние и во идеална ситуација ќе имаме реакции по однос на именување на неспорни историски личности“, вели професорката Ременски околку санкциите кои ги има во Законот за фондации и граѓански здруженија, но не се предвидени во измените на законот за политички партии.
„Непотребно, избрзано решение, но добро е што е со консензус. Камо среќа да имавме за други работи кои се побитни вакво единство во политичките партии во Собранието. За жал, на вакво прашање наводно се покажува единство, а тоа единство требаше да се покаже пред два три месеци кога се гласаше за францускиот предлог, а не се успеа во тоа. Сега по мене, на не толку важно прашање и плус давање муниција особено на бугарските политичари кои таму се маргинални, а ќе го употребуваат овде како уште еден аргумент во нивна полза“, рече Кржаловски оценувајќи ги самите предлози за измена на Законот за здруженија.
Според Кржаловски делот со санкциите кај Законот за граѓански здруженија, е добар затоа што има проблем со претходниот закон каде нема одредба за бришење од регистарот и сега фигурираат 7-8.000 здруженија кои не се пререгистрирани и веројатно се неактивни, а Централен регистар нема можност да ги избришат зошто не пишува во законот што да прават во таков случај.
„Барем тоа ќе се коригира и ќе имаме барем појасна слика кој го сочинува граѓанскиот сектор“, вели Кржаловски.
Во меѓувреме, официјална Бугарија, е незадоволна од ваквите предлози, со можност за ново вето кон Македонија. Заменик министерот за надворешни работи, Костадин Коџобашев ја оцени како неприфатлива иницијативата за законски измени за здруженија и фондации. Според него, Северна Македонија започнала уште една кампања против бугарските организации кои ги загрозувале основните права на Бугарите во земјава.
Б. Ј.
