Како што претходно објави ЦИВИЛ Медиа врз основа на сознанијата на тимот на ЦИВИЛ за мониторинг на хибридни закани, (ЦХТМ) забележливо е зголемено присуство на содржини со руски пропагандни наративи во пресрет на локалните избори.
Според наодите на ЦХТМ, дел од македонските медиуми се потрудиле да заземат водечки позиции и во регионот, кога станува збор за ширење на руските пропагандни наративи.
Долгогодишните поддржувачи и апологети на руската неиспровоцирана воена агресија врз Украина меѓу македонските портали, во секојдневните настојувања да ја оправдаат „инвестицијата“ во нив за ширење на руската пропаганда и проруските наративи во земјава, со радост и нескриено задоволство ги пренесуваат нарачките од Кремљ, што може да се заклучи од манипулативните наслови на објавените текстови: РУСИТЕ НАВЛЕГЛЕ ВО ЦЕНТРАЛНА УКРАИНА? Трупите напредуваат во Дњепропетровск, надвор од границата на Доњецк; Руските трупи навлегоа во клучниот регион на Дњепропетровск; Руската војска зазеде неколку делови од украинската Дњепропетровска област; Русите со голем продор во Украина – Ова се деталите; Русија навлегла во четвртиот по ред најголем град – Украина официјално потврди борби, со што само се ставаат во служба на руската пропагандна машинерија, свесни врз база на своето долгогодишно новинарско искуство, дека поголем дел од читателската публика преферира да го прочита само насловот, и врз база на него да извлече заклучоци, без притоа да обрне внимание на содржината во текстот,
Исто така, неколку македонски медиуми со забележителна про-руска уредувачка политика, ќе објават текст со наслов: „Русија има нов вид беспилотни летала: Украинците во паника“, кој е целосно во улога на ширење на руската пропаганда.
Како што забележа тимот на ЦИВИЛ за мониторинг на хибридни закани, (ЦХТМ), главен руски „играч“ во кај дел од македонските медиумво ширењето на руската малициозна пропаганда е провладината РИА Новости, со своите подружници надвор од Русија, каде меѓу нај приемчиви за руските пропагандни наративи се покажаа медиумите на Балканот, вклучително и во Северна Македонија,
Имено, во дел од медиумите во земјава и во соседството, се дистрибуира вест на РИА Новости (која впрочем е забранета за реемитување кај нас), со наслови како „Русија убила НАТО офицери?“ во македонските медиуми, и истиот преведен на српски „Rusija ubila NATO oficire?“ во соседна Србија, убиствата на цивили и разрушените цивилни станбени објекти лажно се прикажува како напад врз командни и логистички пунктови на украинската армија во Кијив и околните предели.
Секако, извор од каде домашните и медиумите во регионот ја преземаат оваа (дез)на информација е, се разбира, про-режимската пропагандистичка агенција РИА Новости, која се повикува на координаторот на про-руското нелегално движење во Николаев, Сергеј Лебедев.
Се чини дека овие медуми не ги погледнале иладниците потресни фотографии и видеа од масакрот кој го извршија руските агресори врз Кијив, и не ги прочитале реакциите со осуда кои дојдоа од целиот демократски свет, за да можат со таква леснотија да ги шират нарачаните руски манипулативни и пропагандни наративи.
Во друг случај, тимот на ЦИВИЛ за мониторинг на хибридни закани, (ЦХТМ) забележа дека во дел од медиумите во земјава и во соседството, се дистрибуира изјавата на поранешниот претседател на Полска, Анджеј „Дуда: Зеленски сакаше да ја вовлече Полска во војна со Русија“, или на српски “Duda: Zelenski hteo da uvuče Poljsku u rat sa Rusijom“, преземена од полското политичко списание „Do Rzeczy“, во кое се пренесени одговори на новинарски прашања на поранешниот полски претседател Анджеј Дуда.
Иако насловот е дословно преведен, домашните и српските медиуми имаат вметнато сопствена интерпретација при преносот на текстот, при што во своите текстови, за разлика од оригиналниот полски, украинскиот претседател го нарекуваат „шефот на киевскиот режим“, сосема во складот на формулацијата на руските пропагандисти.
Текстот со руска класификација на украинскиот претседател прво е објавен во српскиот владин медиум „Политика“ Истиот потоа во Северна Македонија прв го пренесува националната агенција Макфакс., од каде го преземаат уште неколку македонски портали, повеќето од нив познати на тимот на ЦХТМ од претходен мониторинг за присуството на руските пропагандно-манипулативни наративи, кој го пренесуваат текстот во целост, заедно со манипулативниот назив произлезен од руските пропагандисти за претседателот Зеленски.
Дека во медиумскиот простор во Северна Македонија нема ништо ново, барем што се однесува до ширењето на руските наративи за војната во Украина, покажува и проширеното и надградено „коминике“ за упадот на руски дронови на територија на НАТО членка, во случајов Полска.
Изгледа некои македонски медиуми се плашат да ги именуваат дроновите кои беа соборени во Полска како руски, иако сите индикации и релевантни изјави на функционери од земјата на која и беше нарушен суверениот воздушен простор од страна на руските дронови.
Зенемарувајќи ги изјавите на високи претставници на полската влада, како премиерот Доналд Туск и полскиот министер за надворешни работи, Радослав Сикорски, кои ја обвинија Русија за намерно кршење на полскиот воздушен простор откако повеќе руски беспилотни летала влегоа во Полска и беа соборени, нјаверојатно тргнувајќи, од за нив се чини единствениот релативен извор, руското министерство за одбрана, кое негирше вмешаност во инцидентот ( што беше отфрлено како „лагите и негирањата“ на Москва и „стандардни советски одговори“.), во идентични наслови на текстовите со наслов: „Завршена полската воена операција“ се наведува дека полската војска ја завршила својата воена операција откога ги соборила беспилотни летала што влегле во полскиот воздушен простор во текот на ноќта, без притоа да се наведе потекло на тие беспилотни летала. По пребарувањето на интернет, тимот на ЦИВИЛ за мониторинг на хибридните закани забележа дека единствено во текстовите на овие македонски медиуми, за разлика од останатите во регионот, не се споменува дека тие беспилотни летала биле руски.
Во пресрет на изборите, одредени македонски портали, познати по тоа што и до сега, на руската агресија врз Украина гледаа исклучиво низ дурбинот на Кремљ, продолжуваат ревносно да ги извршуваат задачите доставени од нарачателите, дистрибуирајќи ги наративите на руските пропагандисти.
Така и со изјавата на американскиот претседател Доналд Трамп, кој во духот на неодамна променетата реторика ја продлабочува поддршката за Украина, откако неговите напори за унапредување на мировните разговори се во застој, потпиша дозвола за разузнавачките агенции и Пентагон да му помогнат на Кијив за ракетни напади со долг дострел врз енергетската инфраструктура на Русија. Оваа вест се чини особено ги вознемири московските мегафони во регионот, бидејќи ја засега најболната точка, енергетската инфраструктура на Русија и нејзиното производство и извоз на нафта и нафтени деривати, од каде се финансира руската воемна и пропагандна машинерија.
Без да се оди подлабоко за причината поради која Трамп се премисли и дозволи напади длабоко на руска територија, а тоа секако секојдневните руски ракетни и напади со дронови врз украинската цивилна инфраструктура во кои има голем број цивилни жртви, тие во текст со наслов „КРЕМЉ РЕАГИРА, НАТО ЌЕ Ѝ ЦРТА НА УКРАИНА КАДЕ ДА УДРИ? Mожни се напади врз мега-постројки внатре во Русија“, еднострано ја пренесуваат изјавата на (својот) портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, кој обвинува дека САД редовно ѝ доставуваат разузнавачки информации на Украина преку интернет, коментирајќи ги наводите на „Волстрит џунал“ дека САД планираат да ѝ обезбедат разузнавачки податоци на Украина конкретно насочени кон нафтени рафинерии, гасоводи, нуклеарни централи и слична критична инфраструктура длабоко на руска територија.
Иако се повикуваат на наводи на WSJ, нема ниту збор за тоа дека ваквиот развој на настаните доаѓа во време на променливата реторика на Трамп за војната во Украина, откако неговите напори за посредување во мир меѓу Кијив и Москва досега не успеаја, а Трамп е фрустриран од рускиот претседател Владимир Путин и неодамна ги даде своите најпроукраински изјави досега.
Како што забележува ЦХТМ, пред локалните избори во Северна Македонија има зголемена активност на руската пропаганда преку пренесување на про-руски наративи во дел од македонските медиуми, кои имаат за цел, иако се работи за локални избори, да го зголемат анти – ЕУ и анти-западното расположението кај таргетираниот дел од гласачкото тело.
Повторно, неколку македонски медиуми, познати од претходно по зачестеното некритичко пренесување на наративите на руските функционери и пропагандисти, во последниот наплив на руски пропаганда во македонскиот информативен простор, овие медиуми, речиси оркестрирано ја пренесуваат изјавата на заменик-претседателот на рускиот Совет за национална безбедност, Дмитриј Медведев, познат по неколку свои несмасни коментари, која тој ја споделил на својот Телеграм канал, по повод најавата на Трамп дека размислува да ја снабди Украина со американски ракети Томахавк, како одговор на секојдневните руски ракетни напади врз цивилните цели и критичката инфраструктура низ Украина, во кои има голем број цивилни жртви.
Некои медиуми излегоа со апокалиптични наслови за заплашување на читателите, како „ТОМАХАВК ОД УКРАИНА БИ ПОВЛЕКОЛ НУКЛЕАРЕН ОДГОВОР ОД РУСИЈА Медведев вели дека тоа ќе биде лошо за сите, особено за Трамп“, други со малку поблага варијанта, како „Медведев предупредува: Испораката на Томахавк ракети може да има сериозни последици за САД и Трамп“ ја споделуват „острата“ критика на заменик-претседателот на рускиот Совет, дури и користејќи ги неговите погрдни квалификации „ѕвездено-пругастиот чичко“ за Трамп дека „испораката на тие ракети може да заврши лошо за сите, а пред сè за самиот Трамп“, истовремено, некои дури и го толкуваат и скриеното значење на неговите зборови, дека тој алудирал на можен нуклеарен одговор од Москва.
Истовремено, овие медиуми пренесуваат дека Медведев, во истиот пост истакнал „дека е невозможно да се направи разлика помеѓу нуклеарната и обичната верзија на Томахавк“, изјава дадена во време кога Москва ја напаѓа Украина со балистички суперсонични ракети „Кинжал“ и „Искандер“, способни да носат термонуклеарни / тактички нуклеарни боеви глави, и за кои исто така е невозможно да се направи разлика помеѓу нивната нуклеарна и обична верзија.
Зголемената руска пропаганда во дел од македонските медиуми во пресрет на локалните избори има повеќекратни цели, кои се во корелација во пошироката стратегија на Кремљ за влијание во Европа, на Балканот, вклучително и во Северна Македонија.
Руската пропагандата, преку погодни медиуми во Северна Македонија, која е членка на НАТО и претендент за влез во ЕУ, се стреми да ги прикаже Алијансата и ЕУ како лицемерни, корумпирани, непријателски настроени, со што треба да го ослаби кредибилитетот на овие институции кај граѓаните, што кореспондира со изјавите на партискиот врв кој, следејќи ги конфронтацијата со европските институции на релацијата Белград-Будимпешта, ја обвинува ЕУ за наводен напад врз македонскиот идентитет, додека, од друга страна сака да се прикаже Русија и Путин како сојузници во борбата за одбраната на македонизмот, со што ќе се одвратат граѓаните да гласаат за проевропските опции.
Целта на зголеменото присуство на руските пропагандни наративи е создавање амбиент на недоверба, нестабилност, назадување на демократските процеси и забавување на евроатлантските интеграции, со што Северна Македонија на подолг рок би останала подложна на руско влијание и ранлива за идни геополитички игри.
Драган Мишев, во соработка со Тимот на ЦИВИЛ за мониторинг на хибридните закани (ЦХТМ)
Оваа статија е дел од проектот Демократски навигатор – стратешки одговор на дезинформациите и хибридните закани, градење демократска отпорност.
