Можеби звучи чудно и далеку непотребно, но дефинитивно општеството во кое живееме, контекстот во кој се развиваме како индивидуи, но и како дел од колективот наречен држава, нација, заедница, во поднебје што опфаќа широк спектар на различности и во земја чија историја се развивала повеќе преку оружјето отколку преку перото, во таа вечна борба за мир и слобода, ни наложува повторно да се вратиме на основните дефиниции на тоа кога сме дејствувале како патриоти, а кога, во нашиот случај, како националисти.
Зошто? Затоа што еден трагично одземен млад живот се обои со сите бои на национализмот. Затоа што протестите против Договорот со Грција за името ги заменија со националистичка омраза кон сограѓаните. Затоа што спортот прерасна во можност да се навреди другиот тим, навивач, заедница по етнички, политички и друга основа – со говор на омраза и национализам…, затоа што солидарноста и хуманоста ни прераснаа во огорченост и омраза кон сите и секого за сѐ и за ништо. И ваквото негување на погрешни идеологии, идеали, ваквите одлуки нѐ туркаат во бездната како луѓе, граѓани и држава, која цели да биде дел од едно семејство каде, за среќа, нема место за вакви вредности.
Што е патриотизам? По дефиниција патриотизмот подразбира љубов, а не омраза, во најширока смисла кон својата татковина, државата, заедницата… По правило, тоа подразбира гордеење со достигнувањата и културата, карактерот и идентитетот на сите единки што ја сочинуваат заедницата.
И кога станува збор за Македонија, би требало да зборуваме за повеќе од еден вид на патриотизам. Едниот е оној кон државата со сите нејзини вредности, но другите форми на патриотизмот, клучни во нашата ситуација се во потесен етнички круг, оној на Македонците, Албанците, Ромите, Турците, Бошњаците, Власите, Евреите… па муслиманите, христијаните, атеистите и католиците… и сите тие со своите патриотски чувства кон своите заедници, по некое правило се очекува да имаат заедничко патриотско чувство, со почит и љубов кон Македонија, како држава, нација, татковина или мајковина…
Но, колективното несвесно е многу поопасно кога се потхранува со насилство и говор на омраза. И како по правило секогаш се одразува во сите сфери на општествениот живот.
Како патриотизмот преминува во национализам?
Ако национализмот по дефиниција е политичка идеологија во чие средиште е сместена нацијата како врховно добро, а нација е нели заедница на сите граѓанки и граѓани во една држава независно од нивното потекло, идентитет и култура и јазик, за каков национализам зборуваме во Македонија?
И тука патриотизмот влегува, некако се претопува, без да знае и преминува во национализам кој во времето во кое живееме заслужува модификација во сопственото дефинирање. Онаа на негативниот национализам. И така во Македонија го имаме класичниот национализам како омраза кон другите нации, но и етничката омраза кон соседот Албанец, Македонец, Ром… религиски кон муслиманите, односно христијаните, да не зборуваме за атеистите…, омразата врз родова основа… и доста „популарниот“ национализам на трибините, особено на светските спортски првенства.
Како што се покажа и оваа светско првенство во Русија.
И тука сета патриотска љубов се претвора во националистичка битка за понижување и потчинување со цел да се покаже супериорноста во однос на другиот. И сега, во земја чија слобода народот/народностите скапо и со крв ја платиле водени од патриотските родољубиви чувства, во современо модерно време кое промовира демократија, еднакви права за сите, почитување и заштита на човековите права и слободи, а татковината ви мала, потисната од соседите и големи светски сили, а во своја одбрана сте имале долгогодишни диктатори што низ крајно софистицирана и популистичка машинерија низ маската на патриотизмот ве довеле со крајно радикален национализам, преминуваат во националисти par excellence, колку време ќе биде потребно да се вратат во нормала?
Толку колку што било потребно да се развие или многу повеќе? Како да се надмине деструктивната моќ на национализмот? Кој сѐ треба да помогне и дали самите на себе сме си доволни да се извлечеме од калта во која сме заглавени?
А сакаме ЕУ и сакаме НАТО. Сакаме да бидеме дел од напредокот…
Или од почеток да учиме што сме ние, па дали сме граѓани, што е држава, што е нација, што се човекови права и слободи, што љубов, солидарност и хуманост, што добро, а што лошо, патриотизам и национализам, што е етнос, идентитет… И ако во милениумското постоење не сме научиле, дали постои надеж дека некогаш ќе се надминеме себеси во сопственото знаење?
Или можеби е потребна нова политичка форма на добро владеење да нѐ врати на вистинскиот пат?
Фотографија во прилог на текстот: Јана Поповска/kolektif.mk
Текстот е дел од проектот „Патриотизам ДА, национализам НЕ!“ што го спроведува ЦИВИЛ со поддршка од Цивика мобилитас. Содржината на овој текст е единствена одговорност на ЦИВИЛ и на ниту еден начин не може да се смета дека ги одразува гледиштата на Цивика мобилитас, Швајцарската агенција за развој и соработка (SDC) или организациите што ја спроведуваат.
Услови за користење, авторски права и заштита на приватноста
Преземање на содржините под различни услови од наведените не е дозволено, освен со писмена дозвола од ЦИВИЛ. Повредата на авторските права е забранета со закон.