Актуелната министерка за образование и наука, Мила Царовска, може да се пофали со богато портфолио како во политиката, таа и во граѓанскиот сектор. Од граѓанска активистка до најуспешна министерка во првиот состав на Владата предводена од Зоран Заев, во тоа време во Министерството за труд и социјални политики, до предводник на нова иднина на образованието во нашата држава.
Со оглед на тоа дека образовниот систем често се доживува и се анализира како извор на етнички предрасуди и стереотипи во ова интервју со Царовска се фокусиравме на предизвиците и промените во образовниот систем соодветни на националните интереси – изградба на мултикултурно општество во кое се негуваат европските вредности.
Позната во јавноста како прогресивна личност, со Царовска вниманието го насочивме кон образованието како општествено ткиво за обединување на различностите.
ЦИВИЛ МЕДИА: Колку Министерството за образование е подготвено да се соочи со предизвиците да се изгради образовен систем кој ќе придонесе кон надминување на предрасудите и стереотипите по етничка основа, национализмот и етничката омраза? Кои се плановите, која е временската рамка за нивно реализирање? Кои се главните предизвици?
ЦАРОВСКА: Толеранција и концепт за едно општество се учи од најмала возраст, токму затоа концепцијата за ова и за новата наставна програма за основно образование ќе ги адресира и овие прашања, многу јасно и недвосмислено, заради тоа што почитувањето, треба да го научат учениците и во училиште. Ако некаде се пропушти да се научи дома, затоа што не сме сигурни секое дете како живее, тогаш училиштето е второто место каде што задолжително мора да се научи толеранција и меѓусебно почитување, и со тоа, создаваме идни генерации коишто ќе се почитуваат и ќе ги надминуваат разликите и ќе ги сметаат за квалитет и работа која не гради сите нас подобро, а не не разделува… Дополнително имаме, еве, само што се објави повикот за поддршка на мултиетнички училишта, со поддршка од ОБСЕ, каде што имаат можност да развиваат заеднички проекти, да покажат дека таквите училишта имаат подобри резултати, заради тоа што тие различностите ги гледаат како предност, и сакаме тие добри примени да бидат истакнати во наредната година.
ЦИВИЛ МЕДИА: Во минатото имаше такви училишта, односно, се уште има двојазични па и тројазични училишта, меѓутоа во одредени општини тоа не функционира како што треба. Дали се работи на тој план?
ЦАРОВСКА: Тоа зависи многу од политичката волја. Јас сум против тоа да се сегрегираат, да се поделуваат во различни смени, во одредени рурални средини да се издвојуваат само десетина деца заради тоа што сакаат да учат на својот мајчин јазик. Напротив, треба да учат на својот мајчин јазик, во училишта каде што се учи и на други наставни јазици, и јас ја промовирам таа концепција и идеја, затоа што сметам дека мора да живееме заедно, едни со други, не едни покрај други, за да можеме конечно да изградиме општество коешто се грижи за сите, но и сите граѓани да се чувствуваат дека се дел од ова наше општество.
ЦИВИЛ МЕДИА: Дали и како Министерството за образование и наука се бори против национализмот во образованието? Кои други сектори очекувате да се приклучат кон Вашите заложби? Во која временска рамка и на кој начин?
ЦАРОВСКА: Заедно со министерката за култура постојано сме во комуникација и сметам дека тие последни дванаесет – тринаесет години каде што се обидуваа да воспостават механизми на присилно, да кажеме, индоктринирање на учениците со одредени содржини, за да се зајакне нивната националистичка побуда и став, беа погрешни, и создадоа нешто коешто денеска го гледаме, а тоа е поделба помеѓу граѓаните на многу нивоа, не само по етничка основа. Се делат по партиска основа, потоа, дали живеат во град или во рурално место, и таа тензија може да се намали само со прикажување на позитивни концепти на тоа дека почитувањето на другата култура, почитувањето и учењето за другата култура, или етничка заедница, или друга возраст, или место на живеење, може да не направи посилни, како држава. И дека тоа ни додава вредност, не ни ја одзема вредноста. И мислам дека низ курикулите, низ наставните содржини, низ дебати што треба да се случуваат, заедно со министерката за култура, ќе успееме да создадеме чувство кај сите граѓани дека припаѓаме на една држава и дека ние, сите заедно треба да се грижиме оваа држава да биде што поквалитетна, и да создава што поквалитетно кадри понатаму.
ЦИВИЛ МЕДИА: Што ќе им препорачате на различните засегнати страни во општеството и креаторите на политики и практики во доменот на меѓуетничките односи, како што се медиумите, граѓанското општество, институциите, политичките партии, академијата, како и други чинители?
ЦАРОВСКА: За да можеме да го надминеме ова прашање, затоа што се направи проблем таму каде што немавме проблем, мора да се работи на многу фронтови. И токму затоа, ги повикувам сите граѓански организации, сите медиуми, да внимаваме на кој начин, и што пласираме. Дека сето она што го пласираме, треба да води кон единство, а не кон разединување. Дека кога истакнуваме различност, треба да ја истакнуваме позитивно, а не да се трудиме во што понегативна да се каже за другата страна. И на тој начин, ако работиме на повеќе фронтови, и во културата и во образованието, и во граѓанскиот сектор во општеството, секако сето тоа го пласираме преку медиуми, коишто тие медиуми преносот на тие информации ќе го прави на најпозитивен начин што може, тогаш сметам дека ќе создадеме една атмосфера на единство и на позитивен развој.
Дијана Тахири
камера: Атанас Петровски
монтажа: Ариан Мехмети
фотогорафија: Биљана Јордановска
Оваа содржина е дел од Иницијативата „Обединети во различноста“ посветена на промовирање на различностите како предност, богатство и квалитет на нашето општество. Иницијативата ја води ЦИВИЛ, со поддршка од Министерството за надворешни и европски прашања на Големото Војводство Луксембург.
Наодите, мислењата и другите онлајн содржини објавени на медиумската платформа на ЦИВИЛ, не секогаш ги одразуваат оние на донаторите на ЦИВИЛ. Ставовите изнесени во изјавите, интервјуата, анализите и колумните, се одговорност исклучиво на Автор(к)ите.