На панел – дискусијата „Едно општество за сите – сегашност и перспективи“, која се одржа на 15 декември 2021 како дел од годинешното издание Конференцијата на ЦИВИЛ „Перспективи 2022“, преку специјално интервју на оваа тема учествуваше и министерката за труд и социјална политика во Владата на Северна Македонија, Јагода Шахпаска.
Каква е состојбата со спроведувањето на Стратегијата „Едно општество за сите“? Каде има напредок, кои се слабостите и предизвиците во годината што изминува? Кои се очекувањата, препораките и прогнозите за 2022 година? Овие прашања им беа поставени на сите учесници на панелот, претставници на институциите и граѓанскиот сектор од неколку ресори и области.
Меѓу позначајните постигнувања, министерката Шахпаска истакнува дека во јануари 2021-ва беше усвоен новиот Закон за спречување и заштита од насилство врз жените и семејно насилство што произлегува од ратификација на Истанбулската конвенција, а подготвени се и најголем дел од подзаконските акти, кои ги дефинираат јасно сервисите за жртвите, но и одговорноста на сторителите.
За инклузијата на лицата со попреченост, пак, таа вели дека е горда што годинава е поставена апликацијата со Аудио читач на македонска верзија – Кико, и албанската верзија – Хана, кои овозможуваат разбирање и слушање на слика или текст за лицата со оштетен вид.
„На тој начин, овозможуваме нивно секојдневно вклучување во општествените текови на иста основа како и за останатите граѓани“, објаснува министерката за труд и социјална политика.
Шахпаска вели дека лицата со попреченост се високо на агендата на МТСП. Таа објаснува дека се воведува и нов концепт на проценка на попреченоста согласно Меѓународната класификација на функционалноста, со кој таа се дефинира како човеково право.
„Продолживме со процесот на деинституционализација и веќе отворивме 4 куќи, мали групни домови, во коишто се сместени лица коишто беа сместени досега во Заводот во Демир Капија“, посочува Шахпаска.
Во однос на ранливите категории, министерката за труд и социјална политика исто така информира дека се воспоставени социјални услуги, секојдневна помош и нега во домот за 900 стари лица обезбедени од 300 лиценцирани даватели на услуги.
„На тој начин, придонесуваме за подобрување и олеснување на животот на старите лица, а од друга страна, овозможуваме вклучување во пазарот на трудот на тешко вработливи лица, со ниски квалификации и вештини кои се долго време отсутни на пазарот на трудот“, вели Шахпаска.
Шахпаска исто така го потенцираше успехот со изградба на 15 нови градинки, од кои 10 се во рурални средини, што овозможува децата да се згрижат во најсовремени услови, со најсоодветно воспитување и подигање во раната детска возраст, а мајките, кои традиционално се грижат за нив, да бидат активно вклучени на пазарот на трудот.
Во однос на предизвиците со ранливите категории кои живеат на работ на сиромаштијата во овие времиња на пандемија, министерката Шахпаска вели дека системот е поставен да ги апсорбира и да одговори на нивните потреби.
„Ние, во услови на пандемија, овозможивме бројот на домаќинства кои се вклучени во системот на социјална заштита како приматели на гарантирана минимална помош – (системот) да ги прифати. И, оваа година, 2021-ва, овој број изнесува некаде околу 8.500 дополнителни домаќинства од почетокот на пандемијата до денес“, посочува Шахпаска.
Според министерката, сето ова говори дека како Влада и МТСП, силно веруваат во концептот „Едно општество за сите“. Истото се однесува и кога зборува за припадниците на ЛБГТИ заедницата.
„Оваа година по вторпат бевме дел од Парадата на гордоста во знак на поддршка на лицата коишто се дел од оваа група. Продолжуваме и понатаму со политиките коишто навистина ќе придонесат за целосна импементација и остварување на овој концепт“, нагласува Шахпаска во интервјуто за „Перспективи 2022“.
Во однос на предизвиците и она што не очекува во 2022 година, министерката за труд и социјална политика вели дека се очекува донесување на важниот закон за родова еднаквост, за кој вели дека е сериозна придобивка што ќе воспостави родов баланс во општеството. Преку системски обуки, ќе се воведува и пристап на родово одговорно буџетирање на национално и локално ниво.
Се работи и на Законот за работни односи, кој треба да донесе намалување на законскиот рок за работа на определено време од сегашните 5 години на пократок рок усогласен со работодавачите и работниците, како и иста плата за иста работа – и за мажи и за жени. Ќе се воведува и можност за родителско отсуство за татковците да можат да учествуваат во подигањето на децата во првата година од животот. Ќе се продолжи и со политиките за вработување, кои, како што посочува Шахпаска, годинава донеле до историски најниско ниво на невработеноста од 15.9 проценти.
„Кога говориме за концептот Едно општество за сите, јас велам секогаш дека убавината на величенствениот мозаик, на ова наше општество, ја прават токму различностите. А нема поголема придобивка од тоа да ги прифатите, да ги почитувате и да ги негувате, како предуслов за градење на едно вистинско демократско општество, едно општество коешто стреми да биде членка на големото европско семејство кое точно се заснова на овие фундаменти“, смета Шахпаска.
Таа вели дека овој концепт не може да го изградат само политичарите, ниту се гради само со законски решенија, туку е важна неговата имплементација.
„Важна е вербата на сите нас. На носителите на одлуки како најодговорни, на невладините организации, како еден сектор којшто е коректор на власта, на начинот на кој власта се практицира. Но, пред сè, на сите граѓани, уште при подигањето на нашите деца, на нашите семејства, треба да ги воспитуваме дека секоја различност е вредност и богатство сама по себе, и дека кога децата растат со прифаќање на тие различности, тие се градат во академски граѓани, интелектуалци коишто таа различност понатаму ја продлабочуваат – градат мостови на пријателство. И оттука, одговорноста за изградбата на концептот Едно општество за сите е одговорност на секој граѓанин во нашата земја“, порачува министерката Шахпаска во интервјуто за ЦИВИЛ Медиа и Конференцијата „Перспективи 2022“.
интервјуираше: Петрит Сарачини
камера и монтажа: Ариан Мехмети