Дури и во Преспанскиот договор, имаме една збогатена варијанта на нашиот нормативен мултикултурализам преку препишување на пост- национална формулација на граѓанството, вели проф. Ана Чупеска во својот говор на Конференцијата на ЦИВИЛ „Односи меѓу заедниците: Перцепции, надежи и стравови, предизвици и решенија“.
„Нашиот политички систем е структуиран на таков начин што успешно ги акомодира, односно, успешно ги прилагодува културно идентитетските разлики низ многу конкретен, нормативен и симболички поредок, а особено преку Охридскиот рамковен договор, со кој се пропишуваат гаранциите за културната автономија на групите што живеат тука. И тоа се одвива низ неколку столбови на таа нормативна, акомодативна приказна, прво, преку групно специфични права, второ, преку елементите на споделувањето на моќта во сите три нивоа на власта – легислатива, егзекутива и судство, како и вертикално односно национално и на локално ниво, ги имаме како нормативни механизми гарантирани со ОРД, што е за секоја пофалба.
Па дури и во Преспанскиот договор, имаме една збогатена варијанта на нашиот нормативен мултикултурализам преку препишување на пост- национална формулација на граѓанството, или популарно наречено „нешналити“ во пасошот, затоа што тоа не е ексклузивирано само за најдоминантната група.
„Друга атрибуција на нашиот систем, е тоа што нашиот модел на културно-идентитетското прилагодување е тоа што се одвива исклучиво на не-територијален начин. Тоа значи дек сето погоре спомнато се аспекти на не-територијална вклученост во власта и гарантирање на културна автономија, без да се енклавизираат во одредена територија и со тоа да се исцртаат етно-федералистички граници, како што е на пример случајот со Либан, или Босна, па дури ако сакате, според некои толкувања, и во Канада.“, посочува Чупеска.
Чупеска се осврна и на актуелните менувања на Уставот, во кој се очекува да се вметнат уште неколку етнички заедници покрај другите.
„Најновите барања на за признавање на дополнителни заедници да добијат соодветен признаен статус во рамките на нашиот поредок, се сосема легитимни, и не му противречат на никој начин на нормативниот актуелен поредок.“, порача Чупеска.
Во однос на уставните измени кои се очекува да се направат за да се премине кон финалниот чекор кон ЕУ –интегративниот процес на Република Северна Македонија, Чупеска вели дека опасност нема, односно, дека има онаму каде што би се компромитирал процесот со теснопартиски и етно-корпоративистички апетити.
“Опасното во уставните измени е да се изгуби моментот, и да се компромитира процесот од теснопартиски и етнокорпоративистички апетити, кои придонесуваат кон таа константна поларизација. Ништо страшно нема да се случи ако ги донесеме тие промени на Уставот, и ако, според тоа, парламентарниот комитет се збогати со повеќе членови“, вели меѓу другото Чупеска.
Д. Тахири
Камера: Атанас Петровски
Монтажа: Ариан Мехмети
Фотографија: Биљана Јордановска