Речиси една година откако Русија ја започна воената агресија против Украина, економијата на ЕУ влезе во 2023 година на подобра основа отколку што беше предвидено есента. Зимската привремена прогноза ги зголемува изгледите за раст за оваа година на 0,8 отсто во ЕУ и 0,9 отсто во еврозоната.
И двете области сега се поставени за малку да ја избегнат техничката рецесија што се очекуваше на крајот на годината. Прогнозата, исто така, благо ги намалува проекциите за инфлацијата и за 2023 и за 2024 година.
По робусната експанзија во првата половина на 2022 година, динамиката на растот се намали во третиот квартал, иако нешто помалку од очекуваното. И покрај исклучителните негативни шокови, економијата на ЕУ ја избегна контракцијата за четвртиот квартал проектирана во есенската прогноза. Годишната стапка на раст за 2022 година сега се проценува на 3,5 отсто и во ЕУ и во еврозоната.
Прогнозата се подобрува благодарение на зголемената еластичност
Поволните движења од есенската прогноза ги подобрија изгледите за раст за оваа година. Континуираната диверзификација на изворите на снабдување и остриот пад на потрошувачката ги оставија нивоата на складирање на гас над сезонскиот просек од изминатите години, а големопродажните цени на гасот паднаа далеку под нивото од пред војната. Дополнително, пазарот на трудот во ЕУ продолжи да бележи силни резултати, при што стапката на невработеност остана на најниското ниво од 6,1 отсто до крајот на 2022 година. Довербата се подобрува, а истражувањата во јануари покажуваат дека економската активност исто така треба да избегне намалување во првиот квартал од 2023 година.
Сепак, спротивните ветрови остануваат силни. Потрошувачите и бизнисите продолжуваат да се соочуваат со високи трошоци за енергија, а базичната инфлација (главната инфлација без енергија и непреработена храна) сè уште растеше во јануари, што дополнително ја еродира куповната моќ на домаќинствата. Како што продолжуваат инфлаторните притисоци, монетарното затегнување ќе продолжи, што ќе влијае на деловната активност и ќе ги повлече инвестициите.
Проектираниот раст на Зимската привремена прогноза за 2023 година од 0,8 отсто во ЕУ и 0,9 отсто во еврозоната е соодветно за 0,5 и 0,6 процентни поени повисок отколку во есенската прогноза. Стапката на раст за 2024 година останува непроменета, на 1,6 отсто и 1,5 отсто за ЕУ и еврозоната, соодветно. До крајот на хоризонтот на прогнозите, обемот на производство е поставен да биде речиси 1 процент над оној што беше проектиран во есенската прогноза.
Се очекува забавување на инфлацијата
Три последователни месеци на умерена вкупна инфлација сугерираат дека врвот сега е зад нас, како што се очекуваше во есенската прогноза. Откако во октомври достигна највисоко ниво од 10,6 отсто, инфлацијата се намали, при што јануарската блиска проценка се спушти на 8,5 отсто во еврозоната. Падот беше предизвикан главно од падот на енергетската инфлација, додека базичната инфлација сè уште не го достигнала врвот.
Прогнозата за инфлацијата е ревидирана благо надолно во однос на есента, главно одразувајќи ги движењата на енергетскиот пазар. Се предвидува дека основната инфлација ќе падне од 9,2 отсто во 2022 година на 6,4 отсто во 2023 година и на 2,8 отсто во 2024 година во ЕУ. Во еврозоната се предвидува да се забави од 8,4 отсто во 2022 година на 5,6 отсто во 2023 година и на 2,5 отсто во 2024 година.
Што потврдуваат анализите
Додека неизвесноста околу прогнозата останува висока, ризиците за растот се во голема мера избалансирани. Домашната побарувачка би можела да биде повисока од проектираната ако неодамнешното опаѓање на големопродажните цени на бензинот премине посилно на потрошувачките цени и ако потрошувачката се покаже поотпорна. Сепак, потенцијалниот пресврт на тој пад не може да се исклучи во контекст на континуираните геополитички тензии. Надворешната побарувачка, исто така, може да испадне посилна по повторното отворање на Кина – што, пак, може да ја поттикне глобалната инфлација.
Ризиците за инфлацијата остануваат во голема мера поврзани со случувањата на енергетските пазари, отсликувајќи ги некои од идентификуваните ризици за растот. Особено во 2024 година, преовладуваат нагорни ризици за инфлацијата, бидејќи ценовните притисоци може да испаднат пошироки и повкоренети од очекуваното доколку растот на платите се смири со натпросечни стапки за посочениот период.
Европската комисија објавува две сеопфатни прогнози (пролет и есен) и две привремени прогнози (зима и лето) секоја година. Привремените прогнози го покриваат годишниот и кварталниот БДП и инфлацијата за тековната и следната година за сите земји-членки, како и агрегатите на ЕУ и еврозоната.
Следната прогноза на Европската комисија ќе биде Пролетната економска прогноза за 2023 година, која треба да биде објавена во мај 2023 година.
С. Танеска