Експертот за надворешна политика, професор д-р Денко Малески, во интервју за ЦИВИЛ Медиа, ги анализира актуелните случувања на релација Македонија –Србија и нивната реперкусија врз процесот на забрзано членство на Македонија во НАТО и ЕУ. Тој ја коментира и улогата на македонската опозиција во овие случувања и на планот на општиот напредок на државата на меѓународен план.
ЦИВИЛ Медиа: Кој е Вашиот коментар за последните случувања на релација Македонија –Србија?
МАЛЕСКИ: Мислам дека оваа е една нова ситуација на прилагодување на интересите на двете суверени држави, Република Македонија и Република Србија. Многу од нештата што важеле за поранешната федерација, веќе, во нашите односи не важат. Има работи околу кои што сме согласни, има работи околу кои нашите политики се разидуваат… Да речеме, нашиот интерес забрзано да станеме членки на НАТО, не соодветствува со српскиот интерес, којшто балансира меѓу Русија и САД. Нашиот интерес да градиме инклузивно, мултиетничко општество е „лош пример“ за сегашната српска политика, која што бара раздвојување на сѐшто е српско и сѐ што е албанско, на примерот на Косово, нашиот сосед. Оттука произлегуваат и различни надворешни политики, нашата – за поддршка на новата држава за членство во меѓународните организации и признавање на државата, а од друга страна, нивното непризнавање и обид за територијална поделба по етничка линија, што нам, како држава, не ни одговара и ниту пак, како политика ја практикуваме.
По моја проценка, последните настани можно е да се поврзани со губење на влијанието на Белград врз политиките во Македонија, бидејќи вакви остри реакции немаше со поранешната Влада. Мислам дека во основата на спорот лежи губењето на влијание, коешто, како што видовме, е прилично изразено во некои структури.
ЦИВИЛ Медиа: Колку овие случувања може да попречат во планот на новата Влада, да ја води Македонија што поскоро на патот кон НАТО и ЕУ?
МАЛЕСКИ: Овие влијанија од околните балкански земји, врз една послаба земја како што е Македонија, ќе продолжат и натаму. Меѓутоа, различно од некогашните историски ривалитети околу Македонија, е тоа што, ние сега имаме една опција, а таа е – забрзано членство во НАТО, првин, како безбедносен сојуз и сојуз на демократии, и потоа во ЕУ. Тоа е нашата алтернатива. Меѓутоа, за да ги избегнеме балканските интервенции во внатрешните работи, за тоа да го постигнеме, неопходен е степен на единство внатре во земјата, помеѓу сите политички субјекти, особено опозицијата мора да се приклучи кон оваа задача. А, проблемот со опозицијата е што, таа партија тешко ќе стане дел од еден внатрешен сојуз, ако не се демократизира и не расчисти со криминалот, којшто доведе до нејзино паѓање.
ЦИВИЛ Медиа: Со оглед на актуелните ставови на раководството на ВМРО-ДПМНЕ и нивниот настап во Собранието, значи дека ова би имало свои рефлексии врз процесот на пристапување на Македонија кон евроатланските асоцијации?
МАЛЕСКИ: Тоа да! Зависи сега што ќе изберат. Ако избератж да се променат себе си, и да учествуваат во градење на едно демократско општество со контролирана власт, каква што не беше досега, и ако се приклучат кон тоа, тогаш ќе придонесат кон забрзаниот процес на интеграција на Македонија. Ако опструираат и опонираат, тоа ќе нѐ чини повторно!
ЦИВИЛ Медиа: Има ли основ за сомнеж во поранешната власт, сегашната опозиција – којашто блиско соработуваше со Владата на Србија, и нивната заедничка проруска ориентираност, во однос на овие дипломатски случувања?
МАЛЕСКИ: Па, можно е! Но, она што на крајот се покажува, е дека во односите меѓу државите, во меѓународната политика, иако важни, сепак, не се одлучувачки личните афинитети на поединци за правење сојузи со други личности од други земји, туку базичните интереси на државата, оние за коишто говорев и ги објаснив на почетокот. На пример, нашата политика на мултиетничко општество, на инклузивно општество, на интеграција на етничките групи во една заедничка политика, значи дека таа политика ќе ги рефлектира, и ставовите на тие етнички заедници, особено на албанската етничка заедница, што е втора по големина во земјава. Тоа е таа објективност, тоа ќе влијае и врз домашната и врз надворешната политика, и со тоа треба да се соочи српската страна. Не е тоа работа на избор! И кога комуницираат со Македонија, тие не комуницираат само со Македонците, туку со сите што живеат овде.
ЦИВИЛ Медиа: Како експерт за надворешна политика, што ѝ порачувате на новата Влада, во овој контекст?
МАЛЕСКИ: Нам ни се потребни добри односи со сите соседи. Ние треба јасно и гласно да ги кажуваме работите, да видиме кои се нашите точки на согласување, да работиме на тоа, да ги унапредуваме… Се разбира дека имаме заеднички интереси, ние граничиме едни со други, поминуваме преку териториите за комуникација со Европа. Така што, тие елементи на соработка, мора да се поттикнуваат. А, разликите што произлегуваат од различната положба на двете суверени држави, како внатрешното уредување, така и визијата за натаму, на тоа да се работи преку взаемно разбирање. Нема што, тие да се лутат на Македонија, затоа што, да речеме, таа го промовира и интересот на албанската заедница во Македонија, тоа мора така да биде во едно мултиетничко, мултинационално општество – какво што е македонското, ако сакаме да го сочуваме внатрешниот мир, стабилноста, просперитетот и да заличиме повеќе на Европа, којашто повеќе ги поддржува овие работи, секако повеќе, наспроти оние на етничките територијални поделби, за коишто се залага Владата на Србија во Косово.
Моника Талеска