Проф. д-р ОЛИВЕР АНДОНОВ
Воена академија „Генерал Михаило Апостолски“ Скопје
Продолжение од: РУСКИ ХИБРИДНИ ЗАКАНИ: Моделирање и пристапи (1)
Скептиците ќе кажат дека такво нешто не постои, дека тоа е имагинација, а самите тие доколку се способни да се погледнат од страна, можеби ќе успеат да ја видат сопствената заблуда и да се видат себеси како жртви на руските хибридни закани.
Како Русија во пракса врши моделирање на хибридните закани
Посебно значајна област за хибридните закани од Русија се социјалните мрежи, сферата на информациите и медиумите каде што се создава јавното мнение во македонското општество. Во оваа област најпрво може да помислиме дека има судир на интереси на „српскиот свет“ со руските интереси во Македонија. Но тоа е само невидливо за површните гледачи, бидејќи српскиот свет е токму моделиран од рускиот свет како пара хибридна закана на регионално ниво.
Српскиот свет се потпира на меката моќ, односно на културната доминација во Македонија и нејзината поврзаност со религијата, а тоа пак, посебно културната доминација, има силна поткрепа во будењето, одржувањето и засилувањето на сентиментот кон Југославија. Всушност, се работи за класична копија на рускиот наратив за носталгија кон СССР на кој се придодаваат како инструменти наративот на панславизмот и на Православието или рускиот свет.
Создавањето заблуди низ пропагандни пристапи – кои се фактите?
За да го објасниме секој од овие модели и пристапноста која низ истите се организира до ниво на продор во свеста и разумот на личноста на граѓанинот во Македонија, ќе ни биде потребно повеќе од еден есеј. Затоа, кратко ќе се задржиме врз создавањето заблуди низ пропагандни пристапи на социјалните мрежи. Токму тука на социјалните мрежи каде што се троши најголемиот дел од времето на секој поединец, практично, има можност руските хибридни закани да применат повеќе модели и пристапи кои ќе изгледаат реалистично и точно за граѓаните. Тоа што српскиот свет ќе се залепи дополнително, не е пречка за руските хибридни закани, бидејќи и низ српските портали руските хибридни закани само дополнително низ посреден медиум ќе дадат „потврда“ на своите информации. Така, Македонија станува активна прокси држава, вгнездена во јужното крило на НАТО, во која преку посреден и непосреден медиумски пристап се моделира хибридна војна низ призмата на создавање на јавно мислење кое е изразито анти-НАТО и анти-ЕУ.
Во рамките на ова моделирање исклучително е значаен историско-манипулативниот пристап заради создавање на слика дека Европа, САД и Обединетото Кралство го мразат македонскиот народ и Македонија. Посебен осврт се има кон улогата на Велика Британија во текот на граѓанската војна во Грција и улогата на македонското население во редовите на ДАГ. Во овие историско-манипулативни пристапи, особено во дадениот пример со граѓанската војна во Грција, акцентот се става на етничко-национален пристап со доза на идеолошка компонента како антифашистичка борба. Никаде не се коментира политичко-идеолошкиот контекст на војната и геополитичките игри и влијанија. Оттука и улогата на Велика Британија и нејзината поддршка на тогашната грчка влада наспроти ДАГ се става надвор од геополитичкиот контекст и веќе договореното на Јалта, а кое Сталин сакал врз идеолошко-политичка основа да го измени во нова реалност и промена на сферите на влијание. Притоа, дополнително се пласира наративот дека промената на името на државата со придавката Северна и Преспанскиот договор се дело на НАТО, ЕУ и САД.
Потполно е ист пристапот и моделирањето на разбирањето во однос на улогата на Царска Русија и нејзините империјални намери (слични како оние на Сталин) за заземање на Константинопол и војната со Турција 1878 година. Преку испревртени историски слики и замена на геополитички тези, на македонските граѓани им се пласира наративот за поддршка и ослободување на Македонија од Османското ропство, односно дека Русија имала добри намери кон Македонија, но ете Бугарија била со големи аспирации и го создала Сан Стефанскиот мировен договор, а потоа Европа на конгресот во Берлин (јуни 1878 година), повторно на Македонија ѝ го одзела правото да биде држава.
Секако дека ова е неточен и потполно манипулативен историски наратив. Факт е дека Царска Русија никогаш немала пријателски однос кон никого и дека секого употребувала и употребува за реализација на сопствените геополитички цели. Дури Русија никогаш и не сметала на постоење на македонски народ и држава, освен во манипулативните историско-митолошки прикази во современието заради постигнување влијание и водење хибридна војна.
Факт е дека Русија ја создава Сан Стефанска Бугарија и тоа на териториите на Европска Турција кои денес се делови од најмалку пет држави. Како што е факт дека за прв наследен кнез го поставуваат Александер Батемберг, роднина на руската царица. Како што е факт дека во тоа време Македонија е област во состав на Румелија и е поделена на три Санџаци, воопшто немајќи државотворен капацитет, бидејќи била во екот на преродбата и борбата за ослободување од грчкото (патријаршиско) црковно владение. Дури подоцна по 1885 година, а особено по 1894 година јасно се оцртува македонскиот политички и јазичен сепаратизам за кој зборувале и пишувале политичките и литературните кругови во Софија во тоа време.
Но сите овие факти се потполно скриени од јавноста која се информира површно, преку содржини на социјалните мрежи најчесто придружени со коментар на објавувачот на содржината кој е потполно неточен и надвор и од самата содржина. Со неточни историски податоци и изразена митологија потпрена на панславизмот и Православието.
Посебно, моделирање и пристап на руските хибридни закани кон Македонија се применува во однос на употребата на Православната Црква и Православната вера кои се употребуваат како инструмент на Кремљ во спроведувањето на геополитичките интереси, особено на Балканот. Во овој контекст, Православието се употребува како супститут на руската политика и влијание во недостиг на друг идеолошко-политички основ за влијание. Тоа секако дава голем потенцијал за руските хибридни закани во Македонија, особено ставено заедно во контекст со панславизмот и можноста за користење на Православната Црква како инструмент во геополитичките тенденции на Русија. Контекстот на Православието и панславизмот како инструменти за моделирање и пристап во реализацијата на руските хибридни закани врз Македонија е комплексен и заслужува посебно внимание.
Македонија како појдовна база за активни дејствија и создавање конфликти во регионот
Исклучително е видливо дека војната за Македонија и нејзиното оттргнување од НАТО и ЕУ е пресудна за руската геополитика како појдовна база за активни дејствија и создавање конфликти во регионот. Успехот кој во овој актуелен миг го има постигнато Кремљ преку претворањето на Македонија во прокси држава која во јавноста зборува за НАТО и ЕУ, склучува стратешки договори со Обединетото Кралство и САД, а всушност постојано гледа и чека сигнали од Москва преку Белград и Будимпешта, нема потенцијал да се развие до степен на потполно отргнување на Македонија од НАТО.
Во контекст на геополитичките интереси на НАТО и ЕУ, просторот на Македонија е дел од просторот на НАТО и ЕУ како во безбедносна смисла така и во секој друг поглед. Тоа јасно става до знаење дека Москва ќе се обиде Македонија да ја оддалечи од НАТО, но уште повеќе да ја задржи надвор од ЕУ за да може врз основа на постојано создавање на конфликтност помеѓу Македонија и ЕУ да ги моделира своите идни пристапи во водењето на хибридната војна против ЕУ.
Во основа, оваа конфликтност не е реална, таа е моделирана од Русија преку митолошки пристап и влијание на социјалните мрежи врз просечниот македонски граѓанин. На овој начин, преку ова влијание, Кремљ со поддршка на Белград и Будимпешта создава конфликтност во македонското општество во однос на ставот, пред сѐ, на Македонците кон ЕУ и НАТО како кон непријателски сојузи. Како контра пристап на НАТО и ЕУ, помалку срамежливо, но со многу неточности и глорификации, се нуди БРИКС како супститут. И тоа е еден од моделите за пристап до македонските граѓани и создавање на јавно мислење засновано врз лаги и митологија.
Основното решение за Македонија е засилување на отпорноста и одвраќањето од хибридните закани. Тоа звучи како фраза, но во основа Македонија има силна потреба од директна и конкретна поддршка од страна на партнерите во НАТО и ЕУ за справување со хибридните закани од Русија.
Како понатаму?
Најпрво и најтешко е да се натера државната власт и политичките партии во Македонија отворено и јасно да се свртат кон НАТО и да бидат доверлив партнер. Партнерството и довербата се градат со години, но и врз основ на доброволен пристап за споделување на исти вредности. Токму прашањето на вредностите е сериозен проблем во Македонија и најчесто се однесува на за мнозинството неразбирливите „традиционални“ вредности, повторно поврзани со Православието.
Вториот пристап е оној на ЕУ која мора јасно да стави до знаење на секоја македонска влада како треба да се однесува во европски дух и таквото однесување да биде наградено, но во исто време и ставено под контрола. Спротивното однесување треба да биде јасно санкционирано.
Очигледно, во Македонија, за наша жал, функционираат два пристапи на политичко влијание.
Тоа е пристапот на казна и награда преку постојан притисок врз структурата на власт и воопшто политичките структури, особено доколку лично ги допира претставниците на власта или политичките претставници и нивната материјално-финансиска благосостојба, а кој би требало да го применува ЕУ и НАТО.
И пристапот на митологизација и измислени историско-манипулативни модели на пристап кон граѓаните кој низ разни инструменти го спроведува Русија во своите хибридни настапи.
Решението за намалување на руските хибридни закани врз Македонија не е само во Македонија и нејзините капацитети кои се крајно сомнителни и докажано слаби, а уште помалку во свесноста за овие влијание кај политичките структури во Македонија. Решението е во влијанието политичко, економско, финансиско, безбедносно, вредносно, културолошко, образовно и секакво друго општествено влијание од страна на ЕУ, Обединетото Кралство и САД и тоа плански и долгорочно.
Ексклузивно за ЦИВИЛ МЕДИА.
