Има многу промени во начинот на кој е изготвен годинашниот извештај за човековите права на Стејт департментот, а кој се однесува за 2024 година. Не само што неговото објавување доцнеше неколку месеци, дополнително, администрацијата на Трамп ги исфрли критиките за злоупотребите на човековите права во некои од извештаите за земјите кои се нејзини сојузници, како да не се случуваат, пишува Независен.мк.
Таков примери е целосно исфрлениот дел за малцинствата во новиот извештај за состојбата во Бугарија, и она што нас најмногу нѐ интересира – за македонското малцинство.
Во извештајот за 2023 објавен во 2024 делот „Слобода на здружување“ беше целосно посветен на правата на македонското малцинство во Бугарија за слободно здружување, каде беше нотирано дека:
„Законот го предвидуваше правото на слобода на здружување и владата генерално го почитуваше. Властите продолжија да одбиваат регистрација на етнички македонски активистички групи како што се Обединетата македонска организација – Илинден, Друштвото на угнетените Македонци во Бугарија – Жртви на комунистичкиот терор, Здружението за заштита на основните индивидуални човекови права 2023 и Македонскиот културен клуб ‘Никола Вапцаров’ и покрај бројните претходни одлуки на Европскиот суд за човекови права дека одбивањата ја кршат слободата на здружување на групите. Во февруари, Окружниот суд во Пловдив ја потврди одлуката на Агенцијата за регистрација со која се одбива регистрацијата на Обединетата македонска организација Илинден – Пловдив, врз основа на тоа дека целите на групата, вклучително и официјалното признавање на македонско етничко малцинство, се насочени кон поделба на нацијата и би создале услови за етнички конфликт. Во мај, Апелацискиот суд во Пловдив ја потврди одлуката на понискиот суд“.Во годинашниот извештај нема ништо за тоа. Новата американска администрација не се занимава со правата на малцинствата во Бугарија. Па ни со правата на македонското малцинство, како да не постои. Не се споменуваат пресудите на Судот за човекови права во Стразбур.
Зошто ова се случило – не е јасно? Дали бугарската дипломатија излобирала кај државниот секретар Марко Рубио да биде отфрлен делот за малцинствата и правата на ЛГБТ заедницата, или тоа е дел од поширокото сфаќање на новата администрација во Вашингтон дека малцинските права не се важни, може да биде ирелевантно? Важно е дека македонската дипломатија и највисоките функционери загубија еден силен адут во „битката со Бугарија“, каде важен дел се правата на македонското малцинство во соседната земја и почитување на одлуките на судот во Стразбур. САД сега тоа го премолчуваат, како македонското малцинство да нема проблеми во остварувањето на основното право на здружување.
Во годинашниов извештај не се споменуваат ниту проблемите со корупцијата во Бугарија, кои беа важен дел од минатогодишното издание. Овогодинешниот извештај за Бугарија е речиси три пати помал – 19 страници, во споредба со 52 во 2023 година.
Соединетите Американски Држави ставија сериозен акцент на убиствата без судска постапка,каде се нотира дека Владата или нејзините агенти беа вмешани во неколку случаи на произволни или незаконски убиства во текот на годината.
Извештајот посочува дека слободата на печатот е под закана, каде се забележува дека иако слободата на изразување е уставно загарантирана, медиумската средина се соочи со значителни предизвици, а бугарските новинари доживеаја малтретирање, заплашување и тужби, особено стратешки тужби против учеството на јавноста (SLAPPs), кои поттикнуваа самоцензура.
Во извештакјот се најде и прекумерната употреба на сила и лош третман во психијатриската нега, каде се вели дека имало веродостојни извештаи за тортура и суров, нечовечки или понижувачки третман, особено во психијатриските болници, каде што пациентите претрпеле физичко малтретирање, занемарување и неоправдана имобилизација. Смрт поврзана со пожар во психијатриска клиника предизвика критики за несоодветни прописи и надзор. Извештаите ги истакнаа недостигот на персонал, казнените средини и неуспехот да се санкционираат злоупотребувачките лица.
Понатаму во извештајот е нотирано дека иако законот забранува произволно апсење и притвор, се случуваат повремени прекршувања, а акцент е ставен и на експлоатацијата и ранливоста на децата, каде се забележува дека законите за детски труд биле спроведени, но ранливите деца, особено од ромските заедници, останале изложени на ризик од експлоатација во неформалните сектори како што се земјоделството и угостителството. Раното раѓање деца кај девојчињата во ромските заедници беше забележано како сериозен општествен проблем, а властите беа критикувани за тоа што го толкуваа како културно прашање, а не како родов проблем.
Еден од главните акценти на американскиот извештај се растечките антисемитизам и говорот на омраза во Бугарија во текот на изминатата година. Според извештајот, продолжила антисемитската реторика и говорот на омраза, вклучително и на социјалните медиуми, со забележителна загриженост за неактивноста на владата.
Нацистичките симболи биле широко продавани во туристичките области, а истакнати јавни личности ширеле антисемитски ставови. Властите забранија контроверзен пронацистички марш по јавниот протест, но настанот се одржа без оглед на тоа, откривајќи предизвици во борбата против јавните демонстрации поттикнати од омраза.
Се потенцира дека организацијата на бугарските Евреи „Шалом“ изрази загриженост за загрижувачката ескалација на говорот на омраза и антисемитизмот во земјата, „преправен како антиционизам и неодобрување на Израел“, како и обидите за тривијализирање на антисемитизмот.
М. Д.
