• Latest
Фото: Окно.мк

Што е култура (2)

December 17, 2023

24 ЧАСА: Притвор за напаѓачот по инцидентот во Штип; јавна осуда од клубовите и ФФМ; Гаши потврди – на избори со стар Изборен законик; четири новинари загинаа во израелските напади на Газа

August 25, 2025
Фото: Wikimedia commons

Осум дена притвор за 43 годишниот родител кој нападна двајца 15 годишни фудбалери на штипска „Брегалница“

August 25, 2025
Илустрација: ВИ

Каде завршува информирањето, а каде почнува пропагандата, што е што во изборен контекст

August 25, 2025
Фотографија:  Алфонс Маис, Фејсбук профил

Германски генерал, Алфонс Маис: Верувам дека сите наши војници знаат што да очекуваат

August 25, 2025
Фотографија: Скриншот Платформа Х

Петти ден како гори руска рафинерија по украинските напади на енегретскиот сектор

August 25, 2025
Фотографија: МИА

Две собраниски седници пред изборната кампања, Гаши на координаторите на пратеничките групи им доставил Декларација за фер и демократски избори

August 25, 2025

ГРАЃАНСКИ ФОРУМ (РЕАКЦИИ): Граѓаните бараат предвремени избори и конфискација на незаконски стекнат имот

August 25, 2025

ОЈО побара притвор за родителот што нападна двајца младински фудбалери на Брегалница

August 25, 2025
Фото: Wikimedia Commons

Франција го повика американскиот амбасадор Кушнер на разговор поради обвинувачкото писмо до Макрон за растечки антисемитизам

August 25, 2025
Скриншот од Youtube видео -ЛНОБТ

Украина и Литванија потпиша документ со намера за заедничко производство на одбранбени производи

August 25, 2025
CivilMedia
  • ДОМА
  • ВЕСТИ
  • ПОЛИТИКА
  • ИЗБОРИ
  • ОПШТЕСТВО
  • СЛОБОДНА ЗОНА
  • АНАЛИЗИ
  • РЕГИОН
  • СВЕТ
  • ВОЈНА ВО УКРАИНА
No Result
View All Result
  • ДОМА
  • ВЕСТИ
  • ПОЛИТИКА
  • ИЗБОРИ
  • ОПШТЕСТВО
  • СЛОБОДНА ЗОНА
  • АНАЛИЗИ
  • РЕГИОН
  • СВЕТ
  • ВОЈНА ВО УКРАИНА
No Result
View All Result
CivilMedia
No Result
View All Result
Home КУЛТУРА

Што е култура (2)

December 17, 2023 09:00
in КУЛТУРА
Фото: Окно.мк

Фото: Окно.мк

Share on FacebookShare on Twitter

НИКОЛА ГЕЛЕВСКИ/Окно

Ние веќе немаме корени, имаме антени. Токму нашата одвоеност, не само од природата туку и од културата како безшевна, жива заедница, нè поттикнува да ги бараме корените. Навистина да имавме вкоренета култура, тогаш корените и традицијата не ќе беа постојана тема на невротичното мавтање со раце.

Мекензи Варк, Хакерски манифест, 2004

***

Силната доминација на политиката на идентитетот, која се чини речиси постмодернистичка и која спрема културното наследство се однесува на еден поткраднувачки начин, повеќе манипулативно отколку иновативно, укажува пред сè на регресија. Денешната офуцана слика на идентитетско-политичките инсценирања на телата, носиите итн., потсетува на Хегеловата изрека дека човек го пронаоѓа идентитетот дури на мртовечка постела. Затоа фундаменталистот кој порано го наоѓа идентитетот неретко делува како жив мртовец. Спијач. Атентатор-самоубиец кој дејствува на повик.

Хауке Брункхорст, Солидарност; од граѓанско пријателство до глобална правна заедница, 2002

***

Техничката репродукција на уметничкото дело прв пат во светската историја го ослободува делото од неговата паразитска егзистенција во ритуалот. Репродуцираното уметничко дело станува токму копија на уметничко дело наменето за репродуцирање. Фотографската плоча, на пример, овозможува мноштво копии; прашањето за оригиналната копија е бесмислено. Но, во моментот кога ќе потфрли мерилото за автентичност во уметничкото производство, се менува и целокупната функција на уметноста. Нејзиното втемелување во ритуалот го надоместува поинаквата практика: имено, втемелувањето во политиката.

Валтер Бенјамин, 1930

 

Еволуција на културата

Францускиот социолог Луј Доло во книгата Индивидуалната и масовната култура (1999) зборува за историскиот развој на идејата за култура, како и за нашите денешни културни предизвици. Пренесувам некои негови согледувања.

Дваесет векови траеше бавната разработка на поимот култура. Хеленската paideiae (од каде што потекнува и нашата педагогија), цицеронската humanitas, средновековната мистика ослободена со ренесансата, осветлена од просветителството, сите тие епохални пресврти покажуваат дека културата била многу постара како идеја отколку како збор. Од концептот настанат на изворите на старогрчката мисла и од самиот збор со латински корен, предодреден на тој концепт да му даде соодветен израз, требало да се изоди голем пат.

Требало да се сочека крајот на средниот век за фигуративното значење на културата да се одвои од дословното; крајот на 17-иот век за Самуел Пуфендорф, раздвојувајќи го природниот поредок од поредокот на културата, да ѝ ја додели на културата првата модерна формулација; почетокот на 18-иот век за на културата да ѝ биде придружен „духот“; почетокот на 19-иот век за тој прилог да биде отфрлен и зборот култура да си стане самодоволен; крајот на истиот век за општествените елементи на „личната култура“ да го заземат рамноправното место крај индивидуалните елементи.

Кон крајот на 20-иот век културата престанува да се сфаќа на премногу интелектуален и книжевен начин, а нејзиниот домен се проширува и кон други вредности.

***

Културата се наоѓа во средиштето на различни судрени идеи. Затоа и имаме најразновидни толкувања на културата. Всушност, на прашањето што е култура баш и не може да се даде одговор а да не се постават прашањата за нејзините зошто и како. Кои се нејзините цели, со кои средства таа се остварува, каков меѓуоднос внатре во културата постои меѓу индивидуалните напори и масовните (пазарни, политички, идентитарни) сили на привлекување и притисок…

Се чини дека е време за многу понапредни интелектуални разгледувања на културата. Томас Стерн Елиот, американски поет кој долго се занимавал со прашањето на културата, уште пред стотина години напиша: „После долг период на погрешна употреба неопходно е зборот попрецизно да се одреди, како и некоја доктрина после долговековно кривотворење.“

Соочени со сосема променетата скала на вредности и свесни за постојаните промени, ние треба да осмислиме модел на култура соодветен за нас, за нашето време и за нашата заедница, во корелација, се разбира, со другите заедници и култури, мали и големи.

Тој нов културно-политички модел треба да тежнее кон тешко достижната рамнотежа меѓу немалкуте конфликтни стремежи и желби. На пример, независната култура, вонинституционалната, или културата непосредно свртена кон заедницата, треба да добијат многу поголемо влијание и значење.

Кога станува збор за содржината, треба да се земе предвид дека културата не би требало сега, кога во неа се вклучени науките, ним да им ги жртвува литературата и уметноста. Колку до вчера, опасноста беше од обратен вид.

***

Помеѓу запрашаноста пред иднината и стекнатите знаења од минатото, „тој човек којшто непрекинато учи“ (како што Паскал го дефинирал човештвото) би морал мудро да ги избалансира своите чекори и не би требало да го отфрли огромното и значајно наследство. Културата треба да гледа зад себе, исто како и пред себе.

Културата на иднината, без сомневање, повеќе ќе биде култура што се стекнува отколку култура што се пренесува. Општественото наследство и опкружувањето нема да можат – секако нема да можат – потполно да бидат потиснати. Но, бидејќи наследството сè повеќе се отфрла, ќе се појави настојување да се премерат неговите ефекти. Тоа посебно ќе се случува во име на еднаквоста на шансите. Но, ако со истакнувањето на еднаквоста на шансите се отиде премногу далеку, тоа би можело да се манифестира и низ одредено намалување на вредностите на културата, која секогаш треба да пронаоѓа соодветни услови за развој на секој човек и подобро подготвен терен за секоја следна генерација.

Правото на култура сè повеќе ќе биде гледано и чувствувано како фундаментално, а не веќе само прокламирано, и можеби, во случај да биде прекршено, законски ќе биде санкционирано.

Бројот на учесници во културата сè повеќе ќе расте, а ќе се намалува родовата, расната и верската дискриминација. Доброто образование, како што предлага Луј Доло, исто така ќе треба постојано да нè потсетува дека вистинската култура не се задоволува самата со себе и дека таа претставува стремеж угоре а не порамнување удолу.

Стрип кадри: Pete Riss – Kid Eternity (1949)

Print Friendly, PDF & Email
Tags: еволуцијаКУЛТУРА
Share33Tweet21Send

НАЈЧИТАНИ 5

  • СРПСКИ (БУРАЗЕРСКИ) СВЕТ: Ќе добие ли ВМРО-ДПМНЕ своја банка?

    98 shares
    Share 39 Tweet 25
  • Мицкоски: Ако поради независните со два потписа изборите не успеат, Владата има уставна можност да постави повереници

    93 shares
    Share 37 Tweet 23
  • МВР го уапси родителот кој го предизвика инцидентот во Штип, ФФМ, Шкупи и Брегалница го осудија – спортот не треба да биде арена за физички конфронтации

    92 shares
    Share 37 Tweet 23
  • Одбележан Денот на независноста на Украина во Скопје: Мирот е единствена опција

    88 shares
    Share 35 Tweet 22
  • Тој ќе изгуби – светот ќе биде слободен

    87 shares
    Share 35 Tweet 22
CivilMedia

СЛОБОДНО.НЕЗАВИСНО.ОТВОРЕНО

  • ЗА НАС
  • ИМПРЕСУМ
  • КОНТАКТ
  • АВТОРСКИ ПРАВА
  • Политика на приватност
  • МАРКЕТИНГ

Следете нè

No Result
View All Result
  • ДОМА
  • ВЕСТИ
  • ПОЛИТИКА
  • СЛОБОДНА ЗОНА
  • АНАЛИЗИ
  • РЕГИОН
  • СВЕТ
  • ВОЈНА ВО УКРАИНА
  • ДЕЗИНФО
  • ФОРУМ
  • ГРАЃАНСКА АКЦИЈА
  • МАРКЕТИНГ
  • ИМПРЕСУМ