Пишува: Амб. ЛАРИСА ДИР
Вонредна и Ополномоштена Амбасадорка на Украина во Република Северна Македонија
Во спротивност со Повелбата на Обединетите нации, Руската Федерација изврши злосторство на агресија против Украина, кое сè уште трае. Одлуката да се извршат овие злосторства ја донесоа конкретни лица – политичкото раководство на Руската Федерација, односно одговорноста за ова злосторство во рамките на Специјалниот Трибунал треба да ја понесат оние кои извршуваат владини функции во Кремљ.
Специјалниот Трибунал ќе биде основан во рамките на Советот на Европа со соодветен мандат.
Барањето за создавање на Специјалниот Трибунал беше поднесено од страна на Украина на 13 мај 2025 година.
На 25 јуни 2025 година, Претседателот на Украина Володимир Зеленски и Генералниот секретар на Советот на Европа Ален Берсе ја потпишаа Спогодбата за создавање на Специјалниот Трибунал за злосторството на агресија против Украина, вклучително и Статутот на Специјалниот Трибунал.
Ден претходно, на 24 јуни 2025 година, Парламентарното собрание на Советот на Европа, усвојувајќи ја Резолуцијата „Правни аспекти и аспекти на човековите права на агресијата на Руската Федерација против Украина“ (Legal and human rights aspects of the Russian Federation’s aggression against Ukraine), го поддржа создавањето на Специјалниот Трибунал, нагласувајќи дека ниту еден мировен договор не смее да го легализира заземањето на украинските територии. ПССЕ ја потврди својата цврста поддршка за независноста, суверенитетот и територијалниот интегритет на Украина во рамките на меѓународно признатите граници, вклучително и Крим и привремено окупираните територии.
Особено ја цениме позицијата на Северна Македонија, која ја поддржа горенаведената Резолуција на ПССЕ.
До моментот на усвојување на оваа Резолуција и потпишувањето на Договорот, и правниците и политичарите мораа да поминат повеќегодишен пат на трпелива работа и носење политички одлуки. На 19 јануари 2023 година, Европскиот парламент усвои резолуција за создавање на Трибунал (Резолуција за основање на Трибунал за кривично дело агресија против Украина / Resolution on the establishment of a tribunal on the crime of aggression against Ukraine).
Тогаш, Европскиот парламент изјави дека ѕверствата извршени од страна на руската војска во Буча, Ирпин и многу други украински градови сведочат за бруталноста на војната и ја истакнуваат важноста на координираното делување на меѓународната заедница за да се изведат виновните пред правдата.
На 21 ноември 2022 година, Парламентарното собрание на НАТО, со усвојување на Резолуцијата бр. 478 „ Војната на Русија против Украина: Економски последици и одговори“ (Russia’s war on Ukraine: Economic consequences and responses), меѓу другото, повика на создавање на Специјален Меѓународен Трибунал за злосторството на агресија од страна на рф.
Важно е да се напомене дека Трибуналот ќе има меѓународна правна личност и ќе обезбеди правда како независна институција на меѓународното право, која, согласно претходниот договор, ќе биде сместена во Холандија – се планира склучување на соодветен договор помеѓу Советот на Европа и Холандија.
Специјалниот трибунал е воспоставен за време на руската војна, а не по неа. Статутот на Специјалниот трибунал – што е од особено значење – предвидува можност за истражување на злосторствата на агресија од 2014 година, а не само од февруари 2022 година.
Според одредбите на Статутот, кривично може да бидат гонети лицата кои ја сносат највисоката одговорност за злосторството на агресија против Украина – особено претставници на највисокото политичко и воено раководство на рф, вклучително и шефот на државата, шефот на владата, министерот за надворешни работи и други службени лица кои имале реално влијание врз донесувањето одлуки.
Специјалниот Трибунал за злосторството на агресија против Украина ќе има мандат да ги гони највисоките државни функционери за злосторството агресија, што се однесува на донесување одлука за употреба на вооружена сила против друга држава, со што се прекршува Повелбата на ОН. Треба да се напомене дека Статутот предвидува можност за водење на судска постапка in absentia – односно во отсуство на обвинетиот (со исклучок на претседателот, премиерот и министерот за надворешни работи на Руската Федерација додека се на функција).
Меѓународниот кривичен суд ќе продолжи со истраги за воени злосторства, злосторства против човештвото и геноцид извршени во Украина.
Би сакала да потенцирам дека на 9 мај 2025 година, министрите за надворешни работи и раководството на ЕУ ја изразија својата политичка поддршка за создавање и почеток на работата на Специјалниот Трибунал за злосторството агресија на русија против Украина – меѓу нив и министерот за надворешни работи и надворешна трговија на Северна Македонија, која уште пред неколку години се приклучи на Основна група за Специјалниот трибунал за злосторството агресија против Украина (Core Group on the Special Tribunal for the Crime of Aggression against Ukraine).
Ја цениме поддршката на Северна Македонија, која ѝ помага на Украина од првиот ден на целосната воена агресија на рф против Украина.
Специјално за ЦИВИЛ МЕДИА.
Фото извор: Амб. на Украина
