Коментарите со омраза во просторот овозможен од самите веб страници и портали, беа дел од случај во Европскиот суд за човекови права во Стразбур (ЕСЧП), кој во предметот на медиумот „Делфи“ против државата Естонија во 2015 година ја отфрли жалбата на „Делфи“ на паричната пресуда од естонските судови во 2013-та година поради коментари од корисниците на страницата.
Судот во Стразбур донесе одлука која упатува дека нема повреда на Членот 10 од Европската конвенција за човекови права и ограничување на слободата на изразување на медиумот надвор од предвидените ограничувања во Членот 10 од Конвенцијата, кои се сметаат за неопходни во едно демократско општество.
Иако Европската конвенција за човекови права е усвоена и ратификувана од земјава, со што е дел од правениот систем и легислатива, а одлуките на ЕСЧП треба да бидат користени како извор на правото, во судската пракса на македонските судови не е забележано покренување на случај ниту пак пресуда која се однесува на коментарите со говор на омраза од страна на публиката на медиумски платформи администрирани од македонските медиуми.
И Филип Стојановски, долгогодишен експерт во областа и раководител на програми во Фондацијата Метаморфозис, смета дека според пресудата „Делфи против Естонија“, медиумите треба да ги модерираат коментарите преку кои се вршат кривични дела, како ширење говор на омраза. Тој исто така посочува дека нема јавно достапни информации за тоа дали нашите судови ја инкорпорирале оваа пресуда во својата судска пракса, што е нивна обврска бидејќи нашата земја е членка на Советот на Европа.
„На платформата Фејсбук медиумите имаат и таква техничка можност – може да бришат коментари под објави од нивната страница. Некои други платформи не даваат таква можност, на пример, на Твитер не може да се бришат туѓи твитови со кои се одговара на некој ваш. Нашите искуства се дека модерирањето на коментари со говор на омраза бара доста ресурси, кои повеќето медиуми не можат или не сакаат да ги вложат, па најчесто ваквите коментари се игнорирани и остануваат видливи. Ваквите активности прво бараат знаење од страна на администраторите да го препознаат говорот на омраза. Има неколку граѓански организации што преку проекти нудат вакви знаења, но само мал дел од медиумите покажуваат интерес за градење на капацитетот на своите вработени во овој поглед“, укажува Стојановски.
Според него, во медиумите треба да се воспостават интерни процедури, правила за однесување на фановите и читателите, за одговорните администратори/модератори да знаат што да прават, во кои случаи и според кои критериуми да реагираат или не, за да се избегне опасноста со преголема ревност да цензурираат содржини кои можеби се навредливи или негативни, но не содржат говор на омраза.
„Тука спаѓаат и постапки од типот правење снимка на екранот од сомнителната содржина пред да се избрише, за да може да послужи како доказ при евентуална правна, кривична или граѓанска постапка. Во ситуации кога ќе идентификуваме говор на омраза во коментар на објава од наша страница, тимот на Метаморфозис исто така додава информација дека коментарот од одреден корисник бил отстранет и заради што. Ова понекогаш доведува до можност на корисниците да им се објаснат работите и позитивен фидбек од нив. За жал, поради ситуацијата во општеството и праксата на неказнивост, исход од таквото објаснување може да биде и нова тура навреди и говор на омраза“, вели Стојановски за ЦИВИЛ Медиа.
Петрит Сарачини