Според вистински настан, за жал…
Утрата во Загреб се прекрасни. И ова е такво, со воздух кој продира директно во душата и ја чисти. Воздухот во Загреб особено е посебен во пределот помеѓу горниот и долниот град. Таму е најголемото зелелнило на градот. Токму од тука и го пишувам овој текст.
И овој, осми пат по ред, доаѓаме на Cest is D Best (Улицата е најдобра) Интернационален фестивал за улична уметност со Театроск, со актот Контабас.
Сместени сме во еден хотел кој се наоѓа во хаусторот лево на улицата „Томичева 5“. Тоа е улица која ве води кон ридот нагоре, тоа е оној лифт кој оди нагоре на „Горњи град“ поточно на Штромесерово шеталиште и од таму се спушта надолу, повторно на Томичева улица, поточно „Доњи град“.
По појадокот го земам кафето и седнувам во паркот кој е веднаш десно од хостелот.
Возрасен господин излегува од тунелот „Грич“ кој излегува во Арт Паркот. Седнува на клупата на која седам и јас во паркот. Од торбата вади „Бурда“ списание за мода и кроење со дата од 1978 година.
Имам чувство дека не забележува дека седам до него. И одеднаш: „Вие сте новинар, така?“, ме прашува.
„Не“, кусо одговарам.
„Ми заличивте на новинар. Се извинувам.“
Според начинот на кој се изразува човеков сфаќам дека е некој поранешен интелектуалец кој имал животна трагедија.
„Немате зошто да се извинувате. Не сум новинар. Пишувам текстови за еден интернет весник во Скопје, Македонија“, му велам.
„Ете, гледате дека сте новинар“, ми одговара со насмевка.
„Не, не е тоа исто. Јас само пишувам кратки раскази. Толку. Ништо повеќе од тоа.“, му одговарам.
„Знам, не грижи се. Туку, доколку ти ја раскажам мојата приказна ќе ја напишеш ли во весникот за кој пишуваш?“, ме праша.
„Да.“, велам, „Зошто да не?“
„Имаш диктафон?“, прашува.
„Имам, на телефонот.“
Го вклучувам диктафонот и го ставам меѓу нас двајцата на клупата. Тој гледа во него. Гледа речиси цела една минута. И почна, а делуваше некако како да не сака да почне.
„Стаорци синко. Стаорци се тоа“, рече тивко и од торбата извади пластично шише за вода од половина литар, полно со жолта течност. Го отвори, голтна длабоко од шишето. Запали цигара. Очите му зацрвенеа, лицето му доби боја.
„Ги извадив од шахта. Стаорци беа. Ги претворив во принцови, ги научив како да се почитуваат себеси, карактерот им го изградив. Утрото кога ѓаволот им ја одзеде добронамерноста, која искрено се надевам дека некогаш ја имаа, помислија дека можат повеќе. Ми зарија нож во грбот, на спиење, да, да, точно тие, стаорците кои ги претворив во принцови. И заминаа триумфално. Ги гледав како го носат костимот од златно руво, кој го украдоа од мојот дом и со него се пелтечат наоколу како да е нивни. Паднав искрвавен до последна капка. Лежев. Долго лежев. И, станав. Морав да станам. Почнав да си ги лекувам раните. По извесно време ја снема крвта од дупките на раните. Останаа лузни. Потоа исчезнаа и лузните или избледнеа, не знам?
Изградив живот. Нема да речам нов, бидејќи, јас не сум си нов сам на себе во сопствениот живот. Повторно застанав на нозе. И почнав да одам. Ноќта после Божиќ тропна некој на мојата врата. Принцот, оној последниот што замина од кај мене. Што ми го украде златното руво. Повторно станал стаорец. ‘Зарем повторно си во шахта?’ – го прашав. Стоеше со главата наведната на прагот на мојата врата накиснат од животот. Молеше за помош. Го примив да влезе. Му дадов топла облека, топла соба, храна, сварив чај, го легнав в кревет. Седнав на креветот крај него. Заспа. Го погалив по главата и му шепнав; ‘Знам дека не сакаше да ме убиеш. Знам. Тоа не го стори ти, го стори принцот во кој те претворив јас. Спиј сега, одмори се убаво, знам дека утре планираш да ми зариеш повеќе ножеви во грбот.’
Ноќта се спакував и заминав од таму, засекогаш. Му ја оставив пластичната рамка од мојот живот да живее во неа, бидејќи сиротиот не знае како да изгради сопствена. Јас и овој пат, како и првиот го жалев, навистина, многу го жалев. Пред да заминам застанав на прагот на вратата од собата во која спиеше тој и долго гледав во телото на стаорецот чиј сон делуваше исплашено. Заминав. По пат си мислев, сиротиот, никогаш не разбра дека тоа се само пластични рамки и предмети кои, ако знаеш како да ги изградиш, за што потребно е само малку да ти работи мозокот, само малку, можеш да го изградиш на било кое друго место насекаде низ светот.
Но не, тие, стаорците, тие се занимаваат со малициозната минорност на овоземското живеење и се усреќуваат кога несреќен и погазен ќе го видат оној кој им овозможил се’ во животот и на крајот ќе сакаат да го убијат, да го видат ничкосан. Никогаш не ја разбрав таа потреба на ваквите луѓе кои потекнуваат од шахтите на животот? Веројатно токму заради тоа, заради нивната внатрешна смрдеа за која се свесни дека секогаш ќе е присутна во нивниот живот, ќе ги следи засекогаш и од која никогаш не ќе можат да се ослободат. На крајот едно разбрав, стаорец не можеш да го претвориш во принц. Можеш да се обидеш, но знај, тој е само еден обичен стаорец. Можеш да му дадеш костим на принц, но, тој нема да знае како да го носи истиот тој костим и многу бргу ќе го продаде најевтино што може, бидејќи, сиротиот не разбира што е тоа што го носи на себе. Ете толку имам јас да ти кажам. Одам сега. А ти ако можеш објави го текстов некогаш, ако не, никому ништо“, и насмевка му се појави на лицето.
„И после се’ едно мора да признаеш. Утрата во Загреб мирисаат најубаво на свет. Така?“, ме праша.
„Така е!“, одговорив.
„Инаку јас сум кројач по професија. А во последно време ги летам гулабите на плоштадот „Јосип Бан Јелачиќ“. Помини попладне ќе бидам таму, околу 17:30“, рече.
Ја испи ракијата на екс, стана и замина.
Јас појдов во хостелот, го префрлив текстот на овој документ. Попладнето во 17:30 појдов на плоштадот да го видам како се забавува со гулабите.