ВОЈО МАНЕВСКИ
Уште кога го заглавував текстот почна да ме јаде јанѕа дали логично ќе го завршам. Не дека не можат да се соберат реченици за еден текст, ама некако ме стиска под лажичката од големите теми. За темите што ги мачеле моите предци од почетокот на минатиот век не пишувам, зошто за нив имам само сенки од вечерните семејни дебати. За оние теми низ кои поминале моите родители, па делумно и мојата маленкост, сметам дека имам по нешто и да кажам. Само ме нервира оној завршетокот од зборот – зација.
Ту бре татковци на модерниот македонски јазик, не можевте ли да смислите некое друго правило, па да не мора тој грд завршеток да го имаме секогаш кога треба некоја наша историја или сегашност да ја објасниме?
Арно ама, за наследството многу не се дебатира тоа или се прифаќа или се отфрла како незадоволен наследник. Aлтернативата е долга и непријатна постапка која никогаш не завршува со праведна поделба, туку со основа за идни спорови на кои не им се гледа крајот.
Да нѐ ве давам и да се изјаснам јасно. Поминавме низ електрификација, индустријализација, стабилизација, транзиција и ништо од тоа не реализиравме до крај. Сега правиме ретроспектива како пред оганот на кој се грееле нашите предци и гледаме во искрите што безмилосно се подигаат низ оџакот кон небото, а бараме чаре за излез од состојбата. Да чекаме нов месија кој ќе го земе врз себе товарот на нашите грешки и ќе ни го осветли патот, некако ни е најблиску според менталитетот, ама ни е многу неизвесно. Да избереме некој меѓу нас да нѐ води и да му веруваме не можеме, не затоа што нема таков, туку затоа што ние никогаш никому жив не сме му верувале, па ни сега не веруваме на никој. На покојните им подаруваме верност и доверба, знаејќи дека од нив можеме да си правиме мит, кој не мора да е вистинит, ама така ни е најугодно.
Сега кога заглавивме со другите, а најмногу со себе, мора да ги развееме маглите од мислите и пеперутките од стомакот и да побараме некои изведливи постапки кои ќе донесат понадежни резултати.
Значи, да правиме онака како што правел светот кој еднаш врвел по истите патеки по кои сега ние врвиме. Да престанеме да чекаме месии, да бараме харизматични водачи и застануваме под нивните барјаци, туку да си ја земеме сопствената судбина во раце и да се вклучиме во процесот на избор на наши претставници во највисоките органи, а потоа да ја сносиме одговорноста за сопствениот избор, па дури тоа да е под маглата на емоциите кои тогаш нѐ притискале. Звучи едноставно како и секоја прагматична работа, ама токму таа е најтешка.
Да започнеме со процес на ЗАЗДРАВУВАЊЕ на партиите можеби со новиот термин ќе ни се посреќи, кога демократизацијата ни оди тешко. Според сите анализи на домашните и странски аналитичари, па дури и во новогодишното обраќање на претседателот Пендаровски, проблемот лежи во функционирањето на нашиот политички систем, а пред сѐ во политичките партии. Начинот на нивното функционирање доведува до поделба на општественото ткиво по разни основи. Институциите на системот не можат да си ја извршуваат уставната и законската улога поради партизацијата. Корупцијата е само логичен след на ваквите состојби, а таа ја руши државата како заедничка рамка на сите граѓани. Последиците ги живееме сите и сите сме во постојано исчекување на нивното влијание врз секој од нас. Чекаме, чекаме, а времето не е за чекање.
Сѐ ова го напишав не како некаков предновогодишен вовед во длабокоумни анализи на изминатата година. За таквите писанија има поумни од мене, а јас само како новинар кој некогаш слушаше од постарите исполнители на новинарската должност, дека задача ни е да поттикнеме општествена дебата за најважните теми за општеството. Еве како мислам да ја извршам таа задача.
Група на македонски интелектуалци кои имаат и партиско искуство во различни партии започнале дебата околу конкретни предлози за внатрешна демократизација, или како што го нарекле проектот ,„заздравување“ на партиите.
Мојот текст за потребата од нов закон за политички партии кој ќе биде ослободен од празните декларативни заложби за демократија и слобода на секој поединец го разбрале како јавен повик за делување. Нивните предлози нека ги обнародат на начин на кој сметаат дека е најприкладен, а јас само ќе вклопам во моите текстови делови за кои сметам дека треба да добијат поголемо внимание.
Да не звучи мојот текст како цртаниот филм од пред половина век за Жолтко и Лутко, а денес како маркетиншки трик за зголемена читаност ќе го завршам со едно мое искуство од партиско делување.
Во просториите на некогашната железничка станица на влезот од Штип се одржуваше партиски состанок. Студено јануарско време, некаде околу „сурова“ година и збиеноста на учесниците на партискиот состанок дава дополнителна топлина.
Седам некаде во последниот ред и се обидувам да слушнам што големиот партиски преставник има да каже. Човекот пред мене кој според изгледот го надминал бројот на годините над половина век, ја наткривил главата некако токму пред камерата на мојот колега. Како загрижен колега го потапкав по рамото да го замолам да се помести од пред окото на камерата. Човекот како да го разбудив од концентрацијата кон говорот, па налутено се вртеше кон сите страни на светот. Кога го утврди правецот на нападот врз неговиот идентитет замаглено ме погледна и како партиско соопштение ми издекламира:
„Што ме закачаш бе другар, на куверенција сум?“.
Знам дека ова не е егземплар за слушателите на говорите на партиските апаратчици, ама како мал придонес кон опишувањето на партиските состаноци секако не е на одмет. Ако не користи нема да е на штета во дебатата за нужната демократизација или поточно заздравување на партиите.