Во контекст на продолжението на собраниската седница каде ќе се расправа за предлог законот за пописот на населението, домаќинствата и становите во Република Северна Македонија, по скратена постапка, кое најверојатно ќе започне, а можеби и заврши, со опструкции од опозицијата, се наметнува прашањето од јавен интерес дали се работи за статистичка или политичка операција. Или можеби, статистичко-политичко пребројување на населението.
На вчерашната расправа се побара повлекување на предлог-законот со образложение дека владејачкото мнозинство треба најпрвин владејачкото мнозинство да организира внатрепартиска и внатре државна дебата со цел да се најде консензуално решение како да се спроведе оваа статистичка операција. Во спротивно тие ќе се преземе иницијатива за негово поништување.
Или, како што вели Мицкоски, пописот не треба да биде политички, во спротивно ВМРО-ДПМНЕ, „нема намера да ги признае и идните раководители на институции кои ќе бидат избрани како предлог на ВМРО-ДПМНЕ немаат намера да ги почитуваат резултатите“.
„Без разлика колку и да не им се допаѓа на ВМРО-ДПМНЕ и Мицкоски, попис оваа година ќе има. Пописот не е политичка туку статистичка операција и Мицкоски треба да бара други причини за да ја задржи својата позиција во ВМРО-ДПМНЕ наместо да блокира се што е во интерес на граѓаните и државата… Пописот во 2021 ќе биде спроведен согласно прописите на ЕВРОСТАТ, и по сите меѓународни стандарди“, реплицираат од СДСМ.
Професорката Мирјана Најчевска, надвор од рамките на партиските натезања и аргументирања, направи осврт на причините од дваесетгодишното одлагање на пописот и резултатите што произлегоа од нив.
Причините според Најчевска се сеопштата партизација на земјата, отсуство на праксата на градење политики врз основа на податоци, етничкиот карактер на политичките партии, остварувањето на правата на граѓаните зависи од процентуалната застапеност на конкретна етничка заедница. Како резултат на овие причини 20 години, вели Најчевска, имаме недоверба кај граѓаните во пописот, како дополнителен трошок на државата со кој пак ќе се прават некакви измами, директно или индиректно попречување на пописот од партиите, поделба на „ние“ и „тие“, партиски конфронтации и замена на реалната ситуација и потребите на граѓаните со бројки и проценти поврзано со етничката припадност, а во корист на нечија потреба за освојување на власт, моќ, територија, бенефиции.
„Нешто е многу труло во државата Македонија и неможноста да се спроведе попис е само една од манифестациите на тој трулеж“, заклучува Најчевска.
За политизираноста на пописот свој став има и директорот на Државниот завод за статистика, Апостол Симовски. Тој на панел дискусијата на ЦИВИЛ „Попис: Помеѓу политиките и статистиките“ вели дека изговорот на политичарите дека и без да сакаат пописот е политичка тема и дека во Уставот има одредени права што се стекнуваат со процедурална застапеност, покажува само дека или не знаат или не сакаат да го читаат Уставот како што треба.
„Во Уставот пишува- граѓани коишто говорат јазик различен од македонскиот да се повика 20 проценти, никаде не е спомната етничката припадност. Што значи дека овој дел нема врска со етничката припадност. Дури и во препораките на Обединетите Нации, и тука се мешаат бабите и жабите во јавноста, нема Евростат свои препораки. Постојат препораки на Обединетите Нации, економската Комисија за Европа, тоа е дел на којшто ние припаѓаме како земја, носи препораки коишто ги прифаќа и Евростат. Значи сите, и Евростат учествува во тие носења како и секоја земја, и ние, како земја, како Завод учествуваме во подготовката и носењето на тие препораки. И на крај, кога ќе се донесат, важат за сите земји во светот, подеднакво. Правилата на Европската Унија се многу едноставни, пописите треба да се спроведуваат во годините што завршуваат со бројот 1, и има уште две регулативи, во едната се објаснува аутпутот, што треба да биде излезен податок од пописот, во која форма, какви табели, и содржина, и второ, кои методи на спроведување на пописот се на располагање“, вели Симовски и додава: „Факт е дека пописот се политизира, но проблемот е колку ние како институции ќе дозволиме истиот да се политизира“
Првиот човек на државен завод за статистика, институција задолжена за спроведување на пописот, Апостол Симовски, уверува дека сѐ е подготвено за пописот и дека со обработените податоци од пописот ДЗС ќе излезе за три месеци, а не за шест како што е предвидено во законот.
Пописот во Северна Македонија ќе се спроведува со комбиниран метод и ќе чини 8 милиони евра.
И додека владејачкото мнозинство тврди дека пописот е и ќе се спроведе како статистичка, а не политичка операција, опозицијата смета дека граѓаните уште сега кога не е донесен ниту законот за попис немаат доверба во оваа операција. Односно, за статистичка операција, според опозицијата статистичка операција по консензус од сите политички чинители, сите општествени фактори (или политичка операција заб. на авторот).
Б. Ј.