„Саморегулацијата е само еден од начините да се врати професионалното новинарство во македонските медиуми, особено електронските, коишто имаат најзначајна улога во креирање на јавното мислење. За да се надмине различната перцепција за тоа што е објективен информативен процес, треба да се дефинира јавниот интерес, но и да се воведат казнени мерки во законската регулатива… “, се дел од заклучоците и предлозите од денешната конференција „Разноликоста на политичките гледишта во телевизиските вести – доминација на јавниот или на партиско-политички интерес“ што во организација на Институтот за комуникациски студии се одржа во скопскиот хотел „Холидеј ин“.
„Добро информирани граѓани се солидна основа за демократско општество, а тоа може да се постигне само доколку плурализмот на политичките партии и различните размислувања, се отсликуваат во медиумското ‘покривање’. Говорот на омраза и подбуцнувачкиот говор, како и едностраното и подбуцнувачко известување не се плурализам. Дебатите и размената на мислења се можни само кога постои почит меѓу соговорниците. Потребата од независно известување и интересот на другите, никогаш не била поголема и потешка, опфаќајќи ги темите за интеретичка и религиозна толеранција“, рече Ваутер Пломп, холандски амбасадор во Македонија.
Жан Франсоа Фулнемон, белгиски експерт за медиумска политика, говореше за искуствата во европските држави за имплементација на политички плурализам во медиумите. Како што рече Фулнемон, саморегулацијата е значаен инструмент, но само во нормални држави.
Агенцијата за аудио и аудио-визуелни медиумски услуги, за време на 100-дневниот мониторинг за предвремените парламентарни избори што се одржаа на 11-ти декември 2016 година, регистрирала најчесто прекршување на начелото за објективно, непристрасно информирање за настаните.
„Агенцијата повеќе пати јавно ги лоцираше причините за ниското ниво на почитување на професионалните стандарди, вклучувајќи го и обезбедувањето различни, но еднакво третирани мислења и гледишта. Медиумите и нивните сопственици беа повикани да направат јасна разлика меѓу деловниот, политичкиот и приватниот интерес од една страна, и професионалното известување од друга страна, и независно да ја вршат својата работа“, рече Зоран Трајчески.
Според него, ниту Законот за аудио и аудио-визуелни медиумски услуги, ниту кој било друг закон во Македонија, содржи одредби со кои што би се дале конкретни насоки, како да се обезбеди политичкиот плурализам вон периодот на изборна кампања. Јасни критериуми за тоа што ќе се смета за правично, избалансирано и непристрасно известување се пропишани само во Изборниот законик, и тоа, само во текот на 20-ина денови на изборната кампања. Според тоа, примената на професионалните стандарди и начела во информирањето е исклучиво прашање на саморегулација.
Но, според Советот за етика, професионалното новинарство не може да се потпре само на саморегулацијата.
„Не треба да се потценува моќта на моралните санцкии во медиумите, треба да се надмине отпорот за саморегулација на медиумите, да се учествува во процесот на медијација што го иницираше Советот за етика (СЕМ) и да се прифатат одлуките на Комисијата за жалби на ова тело. Недостигот на разноликост во медиумите, плурализмот на гласови и мислења, злоупотребата на просторот во медиумите за политичките актери, нивната агенда и пораки, па дури и кога тие содржеа потпалувачка и воинствена реторика и говор на омраза, се меѓу најчесто забележаните проблеми нод Советот за етика. На овој начин, ќе се избегне мисионерското и таблоидно новинарство што служи на дадени каузи и цели“, поентираше Марија Тунева, претседател на СЕМ.
Модераторот на Конференцијата, Снежана Трпевска, истражувач во Институтот за комуникациски студии, посочи на потребата од враќање на професионалните стандарди во медиумите, напуштање на говорот на омраза, како и на потребата од итни медиумски реформи, кои беа дел од Извештајот на Прибе, Договорот од Пржино, но и на Блупринтот што го подготви невладиниот ресор во предизборието.
Новинарката Санта Аргирова, уредник на дневникот на МТВ 1, во периодот од 100 дена пред изборите и Шкелзен Аќифи, уредник во ТВ Алсат М, зборуваа за проблемите со кои се соочувале при подготовка на информативни содржини, согласно со професионалните стандарди и начела во новинарството.
Моника Талеска