пишува: САШО ОРДАНОСКИ
На десетина месеци пред годинешниве локални избори, впечаток е дека добар дел од гласачкото тело нема да биде расположено за влегување во уште еден изборен циклус по добро утврдените „слоновски патеки“ на кои ќе се применуваат старите партиски предизборни методи: натпревар во понуди до гласачите во кои кандидатите, од една страна, жестоко меѓусебно лично ќе се напаѓаат и навредуваат за тоа кој каков е (и чиј партиски лидер е поголем криминалец, предавник, патриот и сл.); и, од друга страна, кој ќе вети поголеми локални „лажги со опашки“ за остварување на сечии (и ничии) желби по македонските општински друмови и сокаци.
Ако не ме лаже впечатокот, ова ќе бидат можеби првите локални избори, по подолго време, на кои националните партиски лидери во двете најголеми етнички заедници, како такви, нема да бидат во состојба нивните „харизми“, дури и без разлика кои се локалните градоначалнички кандидати, да ги решаваат изборните резултати по општините. И неодамна објавените анкети на јавното мислење покажуваат дека сите партиски лидери имаат прилично низок рејтинг во јавноста, неважно и во однос на убедливоста на нивните персонални споредбени скорови (како во случајот на значајното водство на Заев пред Мицкоски, на пример), а тоа важи и за самите партии: најголемиот дел од „непартиската“ јавност е уморна од тие бесконечни партиско-лидерски надигрувања и надмудрувања и побрзо би гласала против сите, наместо за некого.
Истото тоа важи и за „големите теми“ што го преокупираат македонското, мачно, политичко секојдневие: да речеме, ако СДСМ мисли дека со заслугата за членството во НАТО; или ако ВМРО-ДПМНЕ мисли дека со проблематизирањето на македонско-бугарските односи и спречувањето на пописот ќе можат да настапат и во локалните изборни понуди, може „гадно“ да се изненадат од реакцијата кај важен дел од гласачкото тело.
Во тоа веројатно не спаѓаат економско-социјалните теми, прекршени низ локалните развојни политики, како и општата здравствена состојба на нацијата со епидемијата, за која не знаеме на кој начин ќе се развие во наредните десетина месеци… Тоа се теми кои имаат многу поперсонален импакт врз гласачите, од геополитичките мантрања за тоа кој нè сака и кој нè мрази во регионот, на континентот и во светот и каков е моментниот пропаганден скор со „предавствата“ и „херојствата“ по тие прашања.
Со други зборови, барем за во поголемите урбани центри во државава, се чини дека вниманието на јавноста, овој пат, ќе биде далеку поконцентрирано врз самите предложени кандидати и нивните персонални угледи и понуди, од тоа која партија и кој партиски лидер стојат зад нив. Се разбира, партиските гласачки машинерии и нивните изборни ресурси не се за потценување, но склон сум да мислам дека на многу места решавачка ќе биде поддршката од локалните невладини, независни, непартиски групи, организации и иницијативи, отколку инструкциите и наредбите од партиските штабови. Подобро ќе поминат кандидати кои ќе имаат „органски“ врски со средините во кои ќе се натпреваруваат, кои имаат искрена отвореност кон слушање на локалните вибрации, аспирации и проблемите на гласачите.
Со евентуален ваков пристап кон локалните избори, кај водечките две партии во земјава, ВМРО-ДПМНЕ е во подобра стартна позиција од СДСМ. Опозицијата има историска шанса, со оглед на тоа што сега градоначалникуваат во само неколку општини, на кандидатските листи да исфрлат нови, па дури и независни ликови, неоптоварени од траорната националистичка партиска „биографија“ на централата во Скопје. За тоа е неопходна морално-политичка еманципираност за која не е јасно дали е подготвена самата опозиција, особено имајќи предвид дека таквиот кадровски „руски рулет“ ќе ја реши и судбината на опстанокот на сегашното партиско раководство. Но, не е тоа лоша „висока нота“ со која можат и да си заминат во историјата, наспроти ниските регистри на политичките промашувања со кои ќе си заминат во историјата.
СДСМ, пак, е „ограничена“ во многу поголема мерка во изборот на кандидатите, бидејќи тие ќе мораат со бројни исти ликови да го „бранат“ испорачаното во последните четири години локална власт во шеесетината општини со кои сега „партиски“ управуваат. Од општина до општина, резултатите од тоа владеење им се многу „шарени“, но партиската логика на броењето испорачани квадрати асфалт и поставени должни метри водоводни цевки ќе биде многу подоминантна во предлагањето на ново-старите кандидати, од новиот пристап што би можеле да го заговорат.
Да не се лажеме, шансите за вакво изборно освежување се мали. Ќе си ги направат партиите своите традиционални внатрешни анкети и „консултации“, ќе си подлегнат на „линиите на помал отпор“ со партиските шеми, притисоци, корупции и лобирања, на крајот ќе си се определат за проверени партиски кадри, лојални на партиските раководства. Ќе се судрат на теренот како што отсекогаш се судирале, со купувања гласови и продавање демагогија во неограничени, конфронтирачки количества.
Ќе има меѓу така предложените кандидати и многу добри жени и мажи, но политичката логика зад нивната кандидатура, во суштина, ќе остане иста, без разлика на тоа кој ќе победи, а кој ќе загуби на изборите. Па и изненадувањата – неколку, што можеби ќе ги има – ќе бидат само поучни исклучоци што ќе го потврдат правилото.
А, за голем дел од јавноста тоа, само по себе, ќе биде уште едно разочарувачко изборно искуство.
Сите права се задржани. ЛИНК: Услови за користење, авторски права и заштита на приватноста. Текстот е личен став на Авторот.